Terreurproces NB

  • Kruisverhoor beschuldigden gaat voort

    Vandaag gaat, na een vrije dag op paasmaandag, het kruisverhoor van de beschuldigden voort. Die verhoren begonnen vorige week woensdag met het deel over de persoonlijkheid van de beschuldigden. Donderdag begon dan het kruisverhoor over de feiten, te beginnen met de feiten op 22 maart 2016, en de huur van de verschillende safehouses. Veel nieuwe informatie kwam donderdag niet bovendrijven na de eerste dag kruisverhoren. De beschuldigden moesten het antwoord op vragen ook vaak schuldig blijven.

    De zitting start straks eerst met het tussenarrest van het hof over de vraag van het parket om terreurveroordeelde Ayoub El Khazzani, die levenslang kreeg voor de verijdelde aanslag in een Thalys-trein, per videoconferentie te verhoren.
  • Dader van verijdelde aanslag op Thalys-trein toch niet per videoconferentie gehoord

    Het hof heeft in een tussenarrest beslist dat Ayoub El-Khazzani, die in Frankrijk in de cel zit vanwege de verijdelde aanslag op een Thalys-trein in augustus 2015, aanwezig moet zijn op de zitting als hij gehoord zou worden. Dat heeft voorzitster Laurence Massart gezegd. Het is dus nog onduidelijk of El Khazzani zal komen getuigen, maar het is wel zeker dat het niet per videoconferentie zal zijn.

    Het federaal parket had twee weken geleden gevraagd om vier terreurveroordeelden die in Frankrijk in de cel zitten via videoconferentie te laten getuigen. Het gaat om twee veroordeelden in de zaak van de aanslagen in Parijs, Muhammad Usman en Adel Haddadi, en twee in die van de verijdelde aanslag op de Thalys-trein, Ayoub El Khazzani en Bilal Chatra. De Franse autoriteiten hadden aangegeven dat een overbrenging duur zou zijn en mogelijk veiligheidsproblemen zou veroorzaken. Uiteindelijk gaf alleen El Khazzani aan dat hij instemde om via videoconferentie te getuigen.

    Afgelopen donderdag zag het parket al af van de getuigenis van de drie veroordeelden die niet instemden met een videoconferentie. Na een debat donderdag, waarbij verschillende advocaten van de verdediging aandrongen om eventuele getuigen toch in levenden lijve te laten getuigen, nam het hof de zaak in beraadslaging.
  • Salah Abdeslam: "Ik heb geweigerd om 'operatie' uit te voeren"

    Enkele weken na zijn terugkeer in Brussel, na de aanslagen in Parijs, is aan Salah Abdeslam gevraagd om zijn trouw te bewijzen. Daarbij werd hem gevraagd of hij bereid was om alleen, op zijn eentje, een 'operatie' uit te voeren, maar dat heeft hij geweigerd. Dat heeft Abdeslam zelf verklaard. "Toen is er gezegd dat ze een manier gingen zoeken om me naar Syrië te brengen, 'omdat ik hier niets te zoeken had'", klonk het.

    De verklaring kwam er toen voorzitster Massart Abdeslam ondervroeg over een document dat opgemaakt was onder de naam van Abou Abderrahmane, zijn strijdersnaam. Daarin staat te lezen dat hij naar het gebied van Islamitische staat wil verhuizen, maar dat hij daarop terugkomt en in Europa wil 'werken', maar dat hij wel beter materiaal wil. "Dat zijn slechts woorden, echt overgaan  tot de daad, is nog iets anders", zei Abdeslam daarover. "Eigenlijk had dat te maken met de aanslagen in Parijs. Bij mijn terugkeer na die aanslagen, werd me gevraagd mijn trouw te bewijzen, omdat ze niet geloofden dat mijn explosievenriem in Parijs niet goed had gewerkt. Wie me dat vroeg? Namen ga ik niet geven, maar het gaat om mensen die niet meer onder ons zijn."

    Volgens Abdeslam vonden die mensen het te gevaarlijk om hem naar Syrië te laten vertrekken, aangezien hij gezocht werd. "Ze hebben me dan gevraagd of ik bereid zou zijn alleen een 'operatie' uit te voeren", ging hij verder. "Ik zou dan bijvoorbeeld een kalasjnikov krijgen en alleen een aanslag moeten plegen. Ik heb dat geweigerd. Toen is er gezegd dat ze een manier gingen zoeken om me naar Syrië te brengen, 'aangezien ik hier niets meer te zoeken had'."
  • Beschuldigden ontkennen dat er voor schietpartij Vorst sprake was van Zaventem als doelwit

    Er is voor de schietpartij in Vorst op 15 maart 2016, toen de plannen om een aanslag te plegen in een stroomversnelling kwamen, nooit gesproken over een aanslag in Brussels Airport. Dat hebben verschillende beschuldigden verklaaard. Mohamed Abrini herhaalde dat het Europees kampioenschap voetbal in Parijs het werkelijke doelwit was. Voorzitter Massart vroeg Abrini of er in de groep soms gepraat werd over mogelijke doelwitten? "Nooit", antwoordde Abrini. Hij wist alleen dat het plan was om het EK in Parijs te viseren.

    Massart merkte vervolgens op dat er in een audioboodschap die aangetroffen werd op een laptop gesproken werd over een kidnapping, wellicht in België, want het was de bedoeling om op die manier Mehdi Nemmouche of Mohamed Bakkali vrij te krijgen. "Ik weet van niks", zei Abrini. "Ik hoorde alleen dat het niet de bedoeling was om in België toe te slaan. Waarom in Frankrijk wel? Najim Laachraoui legde uit dat België wel deelnam aan de internationale coalitie, maar minder belangrijk was dan Frankrijk, de Verenigde Staten of Engeland. Vele van de groep komen ook uit België, met familie hier. Het was dus niet meer dan een uitvalsbasis." De voorzitster confronteerde Abrini ook met een memo die gevonden werd en waarin sprake was van een aanslag op de Eurostar-trein. "Ik hoor er ook maar hier van", aldus Abrini. 

    Later vroeg de voorzitster of er voor de schietpartij in de Driesstraat in Vorst, toen de cel zich opmaakte om snel toe te slaan, plannen bestonden om Zaventem te viseren. Zowel Abrini, Sofien Ayari als Salah Abdeslam ontkenden. Abdeslam voegde er nog aan toe dat hij niks meer te verliezen heeft, al tot levenslang veroordeeld is, en zich enkel verdedigt "uit principe". Hij herhaalde dat hij niks met de aanslagen van 22 maart 2016 te maken heeft.

    Ook Bilal El Makhoukhi ontkende nog dat hij wist van plannen om in Zaventem toe te slaan. "Ik hoorde van Ibrahim El Bakraoui dat het de bedoeling was dat hij en zijn broer altijd zouden overblijven. Het was de bedoeling om nog aanslagen in Europa te plegen. Niet in België, maar in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk." El Makhoukhi zei nog dat hij vermoedde dat Najim Laachraoui hoger in rang was dan de broers-El Bakraoui, omdat hij het was die de contacten onderhield met Syrië. "De El Bakraoui's hadden de kennis van België, ze konden voor wapens, auto's en appartementen zorgen. Daarom stonden ze heel dichtbij Laachraoui."
  • Verhoor brengt weinig duidelijkheid over aankoop ingrediënten voor explosief

    De beschuldigden zijn ook verhoord over de productie van het explosief TATP in de weken en maanden voordien. Veel heeft dat verhoor niet duidelijk gemaakt, die productie was volgens de beschuldigden vooral in handen van Najim Laachraoui en de broers El Bakraoui, die alledrie zijn omgekomen bij de aanslagen. "Ik weet dat Ibrahim El Bakraoui de chemische producten ging aankopen om de TATP te maken, maar waar hij dat deed, dat weet ik niet", zei Mohamed Abrini. "Dat ik in een verhoor in 2016 verklaard heb dat ik dat wel wist, dat zegt me niets. Het zou niet de eerste keer zijn dat de politie een verklaring heeft verzonnen."

    Uit het onderzoek zou gebleken zijn dat de chemische producten in de loop van de maand februari werden aangekocht, maar volgens assisenvoorzitster Laurence Massart zijn er aanwijzingen dat Ibrahim El Bakraoui al in november  en in december 2015 langsging bij een drogisterij in Schaarbeek, en in de Aumale-wijk in Anderlecht, waar hij later zijn aankopen zou doen. De voorzitster vroeg zich ook af waar de aankopen werden opgeslagen, aangezien er voor de productie van de explosieven die bij de aanslagen waren gebruikt, toch zo'n 1.000 liter aan ingrediënten nodig was.

    "Over november en december weet ik niets, en van een of andere opslagplaats ook niet", verklaarde Mohamed Abrini. "Ik heb Ibrahim El Bakraoui vaak zien aankomen met bidons van vijf liter, maar nooit in grote hoeveelheden. Misschien sloeg hij die op in een garagebox, maar dat weet ik niet. Zodra er een twintigtal bidons leeg waren, bracht El Bakraoui ze weg, maar ik weet niet waarheen."

    Aan de productie van de TATP had Abrini zelf niet meegewerkt, klonk het: "Ik heb alleen zestien bokalen met bonen leeggegoten in het toilet, verder niets. Najim Laachraoui en Ibrahim El Bakraoui maakte de TATP in de keuken. Het was een kleine keuken, dus er was maar plaats voor twee personen. Eenmaal het product klaar was, goten ze het in plastic bakken die in de slaapkamer werden geplaatst. Ik zou ook niet kunnen zeggen of ze op een bepaald moment de productie hebben opgedreven."

    Op 14 maart 2016 liep het wel mis, toen er brand ontstond in de keuken. "Laachraoui en El Bakraoui waren toen in de keuken, ik niet", zei Abrini. "Krayem was toen ook in de keuken, maar ik weet niet of hij ook hielp bij het maken van de TATP. Krayem en El Bakraoui raakten daarbij verbrand, en El Bakraoui is die avond zalf en verband gaan kopen."
  • Papier dat Abdeslam bij arrestatie liet vallen was "zakdoek"

    Het stuk papier dat Salah Abdeslam liet vallen bij zijn arrestatie in Molenbeek, en dat nooit kon teruggevonden worden, was volgens de man niet meer dan een zakdoek. Toen Abdeslam op 18 maart 2016 opgepakt werd, viel er een stuk papier uit zijn broekspijp. Dat was te zien op televisiebeelden. Op het moment zelf werd het papiertje niet opgemerkt, het werd daarom nooit teruggevonden.

    Tijdens de voorstelling van het onderzoek had onderzoeksrechter Berta Bernardo Mendez geopperd dat het papiertje mogelijk een envelop was, die moest dienen voor zijn afscheidsbrief. Abdeslam had zich zorgen gemaakt over die brief, bleek uit gesprekken die hij in de gevangenis gevoerd had met Mohamed Bakkali, de logistieke hulp voor de aanslagen in Parijs, en die door Staatsveiligheid onderschept werden.

    Abdeslam vertelde aan Bakkali dat hij in de brief geschreven had dat hij trouw had gezworen aan de Islamitische Staat (IS) en dat hij "zwaar oorlog" zou voeren. Hij vroeg Bakkali of ze hem iets konden maken, omdat zijn naam er niet bij stond. Later in het gesprek zei hij dat hij bij zijn arrestatie de envelop was kwijtgeraakt van de brief, die achterbleef in Vorst. 

    Het "fameuze papiertje" was niet meer dan "een zakdoek", zei Abdeslam. "Ik had niets te verbergen." Hij ontkende dat hij bang was dat een compromitterend document in handen van de politie zou vallen. Hij werd al gezocht door de politie in heel België voor de aanslagen in Parijs, een papiertje zou weinig verschil maken, klonk het.
  • Bayingana Muhirwa ontkent opnieuw de Amine uit het dossier te zijn

    Hervé Bayingana Muhirwa heeft tijdens zijn kruisverhoor opnieuw ontkend de 'Amine' uit het dossier te zijn. Voorzitster Massart vroeg Bayingana Muhirwa en medebeschuldigde Bilal El Makhoukhi nog eens wie dan Amine is, waarop negatief antwoord van beide partijen volgde. "Mijn naam is Hervé, ik weet niet hoe ze erbij komen dat ik Amine zou zijn", aldus Bayingana Muhirwa. "Hoe kan het dan dat ze het hebben over 'de zwarte' of 'de zwarte meneer' als ze het hebben over Amine?", vroeg Massart, waarop het antwoord haar schuldig bleef.

    Op audioboodschappen van Najim Laachraoui aan Oussama Atar is sprake van twee 'broers' die de cel hoopte te rekruteren. Een van de twee, geïntroduceerd door Abu Imrane, de strijdnaam van Bilal El Makhoukhi, wordt Amine genoemd. Onderzoekers linken het pseudoniem aan Bayingana Muhirwa. Bovendien werden de zoektermen 'Amine' en 'Al Amine' aangetroffen op de laptop van Bayingana Muhirwa. Eerder verklaarde de beschuldigde dat hij wou weten wat 'Amine' betekent, omdat het vaak op het einde van islamitische gebeden voorkomt. Islamexpert Mohamed Fahmi bevestigde dit toen ook maar zei dat de uitspraak van de term dan wel wat verschilt als die van de voornaam. Ook nu herhaalde Bayingana Muhirwa dat het ging om onschuldig opzoekwerk.

    Daarnaast bevestigde Bayingana Muhirwa nog eens dat El Makhoukhi als tussenpersoon diende tussen hem en Najim Laachraoui. Op 15 maart, de dag van de schietpartij in Vorst, belde El Makhoukhi Bayingana Muhirwa op en enkele minuten later ontmoetten ze elkaar. Ook Laachraoui was hierbij en vroeg Bayingana Muhirwa of hij hen te hulp kan schieten. Op de vraag of hij toen al wist van de schietpartij, antwoordde die laatste dat het wel waarschijnlijk was dat hij op de hoogte was. Toch had hij de link niet gelegd tussen het incident en het verzoek van Laachraoui. "Het was gewoon een dienst", klinkt het. 

    Mohamed Abrini en Osama Krayem kregen onderdak in het appartement van Bayingana Muhirwa in de Tivolistraat in de dagen voor en na de aanslagen van 22 maart.
  • Abdeslam afwezig wegens ziekte

    Salah Abdeslam is vandaag afwezig. Voorzitster Laurence Massart zei bij de start van de zitting dat hij een ziektebriefje heeft tot en met dinsdag. Alle andere beschuldigden die in de box moeten plaatsnemen, zijn wel present. Osama Krayem verliet de box gewoontegetrouw. Ibrahim Farisi, die als vrij man verschijnt, ontbreekt eveneens. 

    De voorbije twee weken stonden in het teken van de ondervraging van de beschuldigden. Maandagvoormiddag getuigen verschillende DNA-experts, onder meer van het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie. In de namiddag staan nog een toxicoloog en grafoloog op de agenda.
  • Experts: "Tegenstrijdigheden in DNA-onderzoek El Makhoukhi door verschillende methodes"

    DNA-experts hebben maandagochtend uitleg gegeven over verschillende methodes om DNA-analyses uit te voeren. Het ging onder meer over de tegenstrijdigheden in het DNA-onderzoek rond beschuldigde Bilal El Makhoukhi tijdens de eerste maanden van het onderzoek. Er zijn toen geen fouten gemaakt, maar resultaten moesten nog verder geverifieerd worden, legden de experts uit.

    Tijdens de voorstelling van hun onderzoek in januari hadden de onderzoeksrechters al aangehaald dat er een "klein probleem" was geweest met de DNA-analyses. Zo werd de samenwerking met het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) stopgezet omdat in voorlopige resultaten in enkele gevallen een DNA-match was bevestigd, terwijl daar in het definitieve rapport geen sprake meer van was.

    Dat was lastig voor de onderzoekers, aangezien zij de verdachten al met die bevindingen hadden geconfronteerd. Concreet stond in de voorlopige resultaten dat de DNA-sporen van Bilal El Makhoukhi werden teruggevonden op een verpakking batterijen, wat de beschuldigde altijd ontkende. Wel gaf hij later toe dat zijn DNA aangetroffen kon zijn op een dadelpit en een beker in het safehouse in de Max Roosstraat. Nadat bleek dat er inconsistenties waren tussen de twee rapporten van het NICC werd een college van experts aangesteld om de positieve resultaten opnieuw te onderzoeken "en alle twijfel weg te halen", legde hoofdonderzoeker Aline Delisée maandag ook opnieuw uit.

    Professor Dieter Deforce (UGent), die de tegenexpertise uitvoerde, en experts van het NICC legden maandag in het hof uit hoe te werk werd gegaan voor de DNA-analyse. Daarbij is de probabiliteit belangrijk: hoe groot is de kans dat het DNA-profiel van een willekeurige persoon overeenkomt met dat van een aangetroffen staal? Indien die probabiliteit kleiner is dan 1 op de 1 miljard, dan kunnen we sowieso uitgaan van een match, legt NICC-onderzoeker Sabrina Zorba uit. Als de probabiliteit groter is dan 1 miljard, zijn extra berekeningen nodig. En die werden uitgevoerd in de zes maanden tussen het voorlopige en het definitieve rapport.

    "Het gaat hier niet over fouten, maar over verschillende interpretaties. Bij gemengde DNA-profielen waarbij weinig DNA aanwezig is kan de interpretatie ingewikkeld zijn", legde professor Deforce uit. "Is het wetenschappelijk gezien een goed idee om snel een analyse te vragen? Ik vind van wel, maar als we de statistische berekeningen niet hebben kunnen we andere resultaten krijgen." De tegenexpertise werd uitgevoerd op dezelfde stalen die een positief resultaat opleverden, met een andere methode die uitgaat van andere hypotheses. "Bij een sterke match zijn de resultaten met die twee methodes gelijk, bij een zwakkere match kunnen er verschillen opduiken."

    De voorstelling van het DNA-onderzoek neemt het grootste deel van de dag in beslag. De experts stellen na de technische inleiding per locatie hun bevindingen voor.
  • Ook Hervé Bayingana Muhirwa ziek

    Ook Hervé Bayingana Muhirwa geeft dinsdag verstek voor het proces, nadat Salah Abdeslam maandag al een ziektebriefje had ingediend. "Hij had maandag al pijn, en vanmorgen ging het niet. In de loop van de dag komt er een dokter", zei zijn advocate Juliette Lurquin.

    Er zetelen vandaag zo slechts drie beschuldigden in de beschuldigdenbox. Gewoontegetrouw verliet Osama Krayem de box bij de start van de zitting, maar ook Sofien Ayari vroeg om alvast het eerste deel van de voormiddag in het cellencomplex van het Justitia-gebouw door te brengen. In de eerste dagen van de ramadan was Ayari ook al afwezig gebleven omdat hij zich niet goed voelde.
  • Karabijn gevonden in Max Roosstraat is "geen kermiswapen", zegt expert

    De karabijn die in stukken werd aangetroffen in de Max Roosstraat is "geen kermiswapen maar een echt vuurwapen", aldus een ballistische expert. Het wapen kwam maandag ook al ter sprake op het proces omdat volgens een expert het DNA van beschuldigde Ali El Haddad Asufi werd aangetroffen op het handvat, een bevinding die niet werd weerhouden tijdens het onderzoek.

    Het wapen werd gevonden in een kast in de inkomhal van de Max Roosstraat. Het was gedemonteerd, maar de experts van het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) konden het weer in elkaar steken - er miste enkel een schroef die vervangen kon worden - en er referentieschoten mee afvuren. Het wapen kon niet gelinkt worden aan wapens in de Nationale ballistische databank, aldus ballistisch expert van het NICC Jan De Ceuster.

    De karabijn is een enkelschotswapen, dat na één schot opnieuw geladen moet worden, klonk het nog. Voorzitster Laurence Massart vroeg de experts waarvoor zo'n wapens gewoonlijk gebruikt worden. "Ik zie het eerder als een jachtwapen. Het is geen wapen dat ik zou kiezen om een aanslag te plegen, want je moet het telkens opnieuw herladen. Bij een overval kan het gebruikt worden om te dreigen. Of misschien bij een schietpartij in familiale context, een passiemoord", aldus De Ceuster. Expert André Chabotier voegde, op vraag van de verdediging, toe dat het een karabijn is waarmee je op een honderdtal meter nog iemand dodelijk kunt raken.

    De voorzitster wilde ook weten of het het wapen een "kermiswapen" genoemd kan worden, een term die Jonathan De Taye, de advocaat van El Haddad Asufi, maandag in de mond nam. "Het gaat om een echt vuurwapen, een long rifle", antwoordde De Ceuster. De ballistische experts hadden het in hun uiteenzetting ook over de twee wapens die gevonden werden bij de kamikazes van Zaventem. Een van de wapens bleek een omgebouwd alarmpistool te zijn.

    Het openbaar ministerie vroeg de experts ook naar de prijs van kalasjnikovs, verwijzend naar de sms'en in codetaal tussen Ali El Haddad Asufi en zijn Nederlandse neef die volgens het OM over de aankoop van wapens gingen. Procureur Bernard Michel had het over prijzen van 2.200 en 2.700 euro. Daarover konden de experts weinig informatie geven. "Ik koop geen illegale wapens", grapte Chabotier. "Maar het lijkt me wel een logische potentiële prijs."

    Een jurylid wilde ook weten hoe moeilijk het is om een wapen dat geneutraliseerd is weer operationeel te maken. "Dat is in principe mogelijk voor iemand die zeer gekwalificeerd is en het juiste materiaal heeft", antwoordde Chabotier.
  • Explosievenexpert: "Terroristen waren goed op schema voor grote aanslag in juni"

    De terreurcel achter de aanslagen van 22 maart 2016 lag met haar productie van de explosieve stof TATP "goed op schema" voor een grote aanslag in juni van dat jaar. Dat heeft explosievenexpert Alexandre Herman van het departement chemie van de Koninklijke Militaire School gezegd. Verschillende beschuldigden houden vol dat het ware plan van de cel was om toe te slaan op het EK voetbal in Parijs in juni. Ook dinsdagvoormiddag kwamen nog verschillende experts getuigen, na de DNA-experts, toxicoloog en grafoloog van maandag.

    Explosievenexpert Herman kwam getuigen over drie expertises die hij uitgevoerd had. Een daarvan, op een vest die beschuldigde Osama Krayem aan had tijdens zijn arrestaties, wees op sporen van zwavelzuur, een bestanddeel van TATP. Herman legde uit dat die sporen daar niet konden gekomen zijn door zich simpelweg in hetzelfde appartement te bevinden als waar TATP geproduceerd werd. Volgens hem was een zekere nabijheid nodig. Krayem voert aan dat ook kamikaze Khalid El Bakraoui de vest gedragen heeft.

    Op aangeven van een jurylid stelde voorzitster Laurence Massart daarnaast de vraag of het, vanuit een chemisch oogpunt, een goed idee was om al begin maart te beginnen met de productie van TATP voor een aanslag met veel TATP in een camionette in juni. "En ik heb het over veel, veel", zei Massart. Ze verwees naar de verklaringen van verschillende beschuldigden, die volhouden dat het werkelijke plan was om een aanslag te plegen op het EK voetbal in juni in Parijs. Volgens de beschuldigden bracht de arrestatie van Salah Abdeslam en Sofien Ayari alles in een stroomversnelling. Het feit dat er al 130 kilo TATP klaar was vóór hun arrestatie roept niettemin vragen op. "Dat was goed op schema geweest", antwoordde Herman aan Massart. "Op enkele weken tijd zal de TATP niet enorm verslechteren." 

    Het Openbaar Ministerie confronteerde Herman nadien met een eerdere uitspraak van een officier van ontmijningsdienst DOVO, die had gesteld dat het gevaarlijk was om vijf à zes maanden vooraf TATP te produceren en dat een grote hoeveelheid beter al na een paar dagen gebruikt zou worden. Herman zei dat die uitspraak niet in tegenspraak was met de zijne. Hij antwoordde dat het bewaren inderdaad grote risico's inhield, maar dat hij had verwezen naar de effectiviteit. "De enigen die het doen, willen zich laten ontploffen", merkte Herman ook op. "Het is gevaarlijk als je het verschillende maanden bewaart. Maar met wat geluk gebeurt er niks en is het er maanden later nog."
  • Woensdag getuigenissen van Mohamed Bakkali en Yassine Atar

    Maandag ging een nieuwe fase in van het proces, met getuigenissen van experts. Vanaf vandaag volgen de getuigenissen over de feiten, met als eersten mensen die in het buitenland berecht zijn voor andere feiten. Het gaat om Mohamed Bakkali en Yassine Atar, veroordeeld voor de aanslagen van Parijs.

    Mohamed Bakkali wordt beschouwd als het logistieke meesterbrein achter de aanslagen, omdat hij schuilplaatsen en auto's had geregeld voor de aanslagplegers. Hij werd in Parijs veroordeeld tot 30 jaar celstraf, waarvan hij zeker twee derde volledig moet uitzitten.

    Yassine Atar is de jongere broer van Oussama Atar, die bij verstek berecht wordt als het vermoedelijke brein achter de aanslagen van 22 maart 2016. Hij is ook de neef van kamikazes Khalid en Ibrahim El Bakraoui. Hij werd in Parijs veroordeeld tot acht jaar cel, waarvan hij zeker twee derde moet uitzitten, voor zijn betrokkenheid bij de voorbereidingen van de aanslagen van Parijs. 

    Het Openbaar Ministerie wilde ook vier terreurveroordeelden horen die in de cel zitten in Frankrijk, maar zij weigeren te getuigen en zullen dus niet worden overgebracht naar ons land. Onder hen bevond zich Ayoub El-Khazzani, de dader van de verijdelde aanslag op een Thalys-trein in augustus 2015.

    Nog woensdag volgt het eerste deel van de uitleg van onderzoekers over de niet-overleden slachtoffers van de aanslagen. Voorzitster Laurence Massart had gevraagd om van elke gewonde duidelijk aan te geven waar hij zich juist bevond op het moment van de aanslag. Tot slot komt een islamoloog die werkte bij de politie naar de rechtbank voor eventuele vragen van de partijen.
  • Bakkali zweeg "uit angst" over schuiladres

    Mohamed Bakkali, die logistieke hulp bood voor de aanslagen in Parijs, hield na zijn arrestatie in november 2015 de lippen stijf op elkaar over het schuiladres in de Tentoonstellingslaan, dat onder zijn valse identiteit werd gehuurd, uit vrees voor de mogelijke gevolgen voor zijn naasten. Dat heeft Bakkali gezegd tijdens zijn getuigenis.

    Bakkali werd op 26 november 2015 opgepakt voor de aanslagen in Parijs. Hij was op dat moment op de hoogte van verschillende schuiladressen van de terroristen, waaronder dat in de Kazernenlaan in Etterbeek, waar hij twee keer kort was geweest, en dat in de Tentoonstellingslaan in Jette, dat onder zijn valse identiteit Algerto Malonzo werd gehuurd. Tijdens zijn getuigenis woensdag deelde Bakkali mee dat hij tijdens zijn verhoren geen informatie heeft gedeeld over beide onderduikadressen. Over de Kazernenlaan luidde de uitleg dat "het niets speciaals" was en dat hij ook niet wist waar het lag.

    Ook over het adres in de Tentoonstellingslaan lichtte hij de onderzoekers niet in. Bakkali bekende dat hij in januari 2016 met het idee speelde om de onderzoekers te informeren, maar nadien schrik kreeg voor de mogelijke gevolgen. "Khalid wist alles over mij. Ik kreeg schrik en heb het adres niet doorgegeven", aldus Bakkali. "Ik had schrik dat ze mijn naasten zouden pakken." Op vraag van de verdediging van Smail Farisi, voegde hij nog toe dat Khalid El Bakraoui "tot alles in staat was". Eerder had Bakkali ook al gezegd dat El Bakraoui had verklaard dat als iemand zou praten hij die persoon "een kogel door het hoofd zou jagen".

    Volgens een schema dat de onderzoeksrechters eerder hebben gepresenteerd, zaten er begin januari nog een aantal beschuldigden ondergedoken in de Tentoonstellingslaan. Op 9 januari vertrokken de laatste overgebleven beschuldigden - Salah Abdeslam en Mohamed Abrini.
  • Bakkali: "El Bakraoui's waren geen mensen die je vragen stelde"

    Volgens Mohamed Bakkali, die in Parijs veroordeeld werd tot dertig jaar cel voor de aanslagen van 13 november 2015, verborgen de broers-El Bakraoui, met wie hij bevriend was, ook voor hun entourage waar ze mee bezig waren. "Het waren geen mensen waar je vragen aan stelde." Bakkali, die appartementen en auto's regelde voor de daders van de aanslagen in Parijs, en hen rondreed, getuigde woensdag als eerste. Hij nam plaats in de getuigenstoel voor de voorzitter, zonder handboeien om, maar met twee gemaskerde politieagenten naast zich.

    Bakkali werd op 26 november thuis opgepakt nadat hij zichzelf had aangeboden bij de politie na huiszoekingen bij hem. De voorzitster vroeg de vriend van de El Bakraoui's of die hem informeerden dat er een golf van aanslagen zat aan te komen na Parijs? "Voor mij zouden Khalid en Ibrahim El Bakraoui nooit overgaan tot daden. Ik dacht dat ze zouden vertrekken (naar Syrië, red). Toen de studio in de Tentoonstellingslaan in Jette werd gehuurd, wist ik dat het niet meer ging om banditisme maar om terreur. Maar ik kende de link niet met Parijs. Pas toen er over de wagens werd gesproken (die gebruikt werden bij de aanslagen in Parijs en die hij huurde, red.) begreep ik dat."

    Bakkali kreeg nog de vraag hoe het kan dat hij eerder niets vermoedde? "Ze toonden het niet", zei Bakkali. "Het waren geen mensen die je vragen stelde. Ze zeiden dat het niet was door een gebrek aan vertrouwen, als ze iets niet vertelden, maar omdat het niet nodig was. Als je hen vragen zou stellen, zouden ze dat verdacht vinden."
  • Yassine Atar wil niet op vragen antwoorden: "Ik heb alles al gezegd in Parijs"

    Yassine Atar, veroordeeld voor zijn betrokkenheid bij de voorbereidingen van de aanslagen van Parijs, weigert om vragen te beantwoorden. "Ik heb alles al gezegd in Parijs, mijn verklaringen gaan niets bijbrengen", zei hij. Atar is de broer van Oussama Atar, die bij verstek berecht wordt als het vermoedelijke brein achter de aanslagen in Brussels Airport en Maalbeek, en de neef van kamikazes Khalid en Ibrahim El Bakraoui.

    Terwijl Bakkali op alle vragen van het hof en de partijen antwoordde, verklaarde Atar meteen dat hij niet wilde antwoorden. "Ik heb me heel uitgebreid uitgedrukt in Parijs, ik ben een van de mensen die het meest heeft gezegd. Alles is uitgebreid in de pers gekomen, iedereen heeft alles gelezen." Daarop stelde voorzitster Laurence Massart dat zij en de jury niet gehoord hebben wat in Parijs werd gezegd, maar Atar antwoordde dat hij niet gelooft dat ze het proces niet volgden in de pers. "Dit gaat ons nergens brengen. Ik heb niets te maken met de feiten waarvoor de beschuldigden worden berecht, anders was ik ook een beschuldigde geweest", aldus Atar. "Ik ben uitgeput door die jaren in de gevangenis, ik wil de pagina omslaan, ik denk enkel aan mijn toekomst."

    De voorzitter en de bijzitters lazen daarop vier verhoren voor van Atar. Na elk verhoor vroeg de voorzitster tevergeefs of Atar alsnog wilde spreken. "U kunt misschien met uw antwoorden iemand helpen in de box", zei Massart. "Ik ben hier niet om iemand te helpen, ik snap niet waarom u dat zegt", was het antwoord. De voorzitster vroeg ook of hij schrik heeft van iemand. "Ik heb van niemand schrik, ik heb een jaar lang gesproken."
  • Yassine Atar vindt voorlezing van verhoor "onzin"

    Jonathan De Taye, advocaat van beschuldigde Ali El Haddad Asufi, merkte tijdens de voorlezig van een verhoor over de aanslagen in Parijs op dat heel wat zaken in de verhoren al zijn tegengesproken en dat hij niet denkt dat iemand iets heeft aan de voorlezing ervan. "Dat is aan de jury om uit te maken. Maar er zijn inderdaad heel veel elementen die ons niet aangaan", bevestigde Massart. "Er was niets agressiefs aan de manier waarop we u wilden ondervragen, u bent geen beschuldigde."

    Daarop stelde Atar dat wat voorgelezen wordt "onzin" is. "Het moet ook gezegd worden dat veel klachten tegen mensen waarvan sprake is geseponeerd zijn", stelde hij. Hij voegde ook toe dat zijn veroordeling in Parijs niets te maken heeft met wat er in de verhoren werd gezegd en zei dat hij niet verwacht had dat zijn verhoren zouden worden voorgelezen als hij niet zou antwoorden, want in Parijs gebeurde dat niet. 
    Door het voorlezen van de verhoren duurde de getuigenis van Atar drie uur. "We hebben goed begrepen dat er zaken zijjn geëvolueerd sinds de verhoren, en de partijen die aanwezig waren in Parijs zullen zeker zaken tegenspreken", besloot de voorzitster.
  • Ali El Haddad Asufi geeft zelf commentaar bij afwezigheid advocaat

    Beschuldigde Ali El Haddad Asufi heeft woensdagmiddag zelf een commentaar gegeven na de getuigenis van Yassine Atar, die kwam getuigen als veroordeelde voor de aanslagen in Parijs, op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016. Zijn advocaten waren afwezig op de zitting.

    De zitting woensdagmiddag begon met een valse start. In de voormiddag had Atar geweigerd om te getuigen. Zijn vier verhoren in het dossier van Parijs moesten daarom voorgelezen worden, wat bijna drie uur duurde. Jonathan De Taye, advocaat van El Haddad Asufi, uitte toen al zijn ongenoegen over Atars weigering. Hij zei dat veel elementen uit de verhoren intussen al weerlegd waren.
    Toen de verdediging in de namiddag vervolgens een commentaar kon geven, bleek De Taye op een ander proces. De zitting werd daarop kort geschorst, omdat de voorzitster de rechten van de verdediging wou waarborgen. Maar uiteindelijk werd alsnog beslist om door te gaan met de zitting zonder het commentaar af te wachten.

    Een verbaasde El Haddad Asufi vroeg daarom zelf het woord, om te reageren op het commentaar van het federaal parket. Die had de jury op het arrest van het speciale hof van assisen in Parijs gewezen, met de verklaringen van de oom van Yassine Atar. Het parket concludeerde uit zijn uitspraken dat de radicalisering van Oussama Atar en van de broers-El Bakraoui voor de hele entourage zichtbaar was, dus ook voor El Haddad Asufi.

    "Sommige zaken die hier gezegd zijn, zijn niet zeer correct", zei El Haddad Asufi. "De oom heeft in Parijs nooit gezegd dat ik het had moeten zien. (...) Bovendien werd altijd over Khalid El Bakraoui gesproken, niet over Ibrahim El Bakraoui, en het was hij die mijn vriend was. Iedereen was categoriek dat het bij Ibrahim El Bakraoui niet zichtbaar was."
  • Donderdag getuigenissen over het parcours van kamikazes

    Op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 volgen donderdag getuigenissen over het parcours van kamikazes Najim Laachraoui en Khalid en Ibrahim El Bakraoui.
    In de voormiddag gaat het over de broers-El Bakraoui. Ibrahim liet de eerste bom ontploffen in Zaventem, Khalid blies zichzelf op in Maalbeek. In de namiddag komen er getuigen over Najim Laachraoui, de tweede kamikaze van Zaventem. De familie van de drie zou komen getuigen, net als onder meer de directrice van de gevangenis van Nijvel. 

    Mogelijk zal ook een van de hoofdonderzoekers donderdag nog komen toelichten waar de slachtoffers van de aanslagen zich precies bevonden in Brussels Airport op het moment van de aanslagen. Wegens tijdsgebrek was dat woensdag enkel voor metrostation Maalbeek gelukt.

    Woensdag ging het in de getuigenis van Mohamed Bakkali, veroordeeld voor de aanslagen in Parijs, ook al over de broers-El Bakraoui. Hij verklaarde onder meer dat Khalid en Ibrahim geen mensen waren die je vragen stelde. De neef van de broers, Yassine Atar, weigerde tijdens zijn getuigenis te antwoorden op vragen. Uit zijn verhoren die werden voorgelezen, bleek onder meer dat de broers-El Bakraoui mogelijk veranderd waren tijdens hun verblijf in de gevangenis.
  • Dinsdag getuigenissen over verhuur safehouses in Driesstraat en Max Roosstraat

    Op het proces worden vandaag onder anderen getuigen gehoord over de verhuur van de safehouses in de Driesstraat in Vorst en in de Max Roosstraat in Schaarbeek. Maandag waren er al getuigenissen over de verhuur van het appartement in de Kazernenlaan in Etterbeek, het appartement dat Smail Farisi huurde en vanwaar kamikaze Khalid El Bakraoui en beschuldigde Osama Krayem met hun bom vertrokken naar de metro. Krayem maakte uiteindelijk rechtsomkeer, El Bakraoui liet zijn bom ontploffen in Maalbeek. Allen lieten ze weten dat ze nooit iets verdachts hebben gemerkt in het appartement.

    Dinsdag volgen eerst getuigenissen over het appartement in de Driesstraat in Vorst. Daar vond op 15 maart 2016 een inval van de politie plaats, waarbij Mohamed Belkaid om het leven kwamen en beschuldigden Salah Abdeslam en Sofien Ayari konden vluchten. Het appartement werd op 2 december 2015 gehuurd door ene Mehdi Vandenbus, een valse identiteit van Khalid El Bakraoui. Ook Mohamed Abrini, Osama Krayem en Najim Laachraoui zouden in het appartement hebben gelogeerd. 

    Vervolgens komen er getuigenissen over de verhuur van het appartement in de Max Roosstraat in Schaarbeek aan bod, het appartement waar de bommen werden gemaakt en vanwaar beschuldigde Mohamed Abrini en kamikazes Ibrahim El Bakraoui en Najim Laachraoui op 22 maart met hun bommen vertrokken naar Brussels Airport. Dat appartement werd op 21 januari 2016 gehuurd door Miguel Dos Santos, een valse identiteit van Ibrahim El Bakraoui. Nadien komen de eerste getuigen over de voorbereiding van de feiten aan het woord.
  • Ibrahim Farisi hardhandig uit zaal gezet

    Ibrahim Farisi, die als een vrije man verschijnt, is uit de zaal gezet. Hij wilde het woord nemen, maar gaf een heel verwarde indruk. Farisi vroeg om toegang te krijgen tot de webradio die enkel voor slachtoffers en hun advocaten beschikbaar is. "Ik heb schrik om nog te komen", aldus Farisi. Toen hij later opnieuw het woord wilde nemen, vroeg voorzitter Laurence Massart aan de politie om hem de zaal uit te zetten. Dat gebeurde vrij hardhandig, omdat Farisi zich verzette. Zijn advocaat was dinsdagochtend nog niet aanwezig op het moment van het incident.

    Het was geleden van woensdag 19 april dat Farisi er nog was, toen er eveneens een incident was. Hij nam het woord, en vertelde toen een verhaal over hoe hij werd aangevallen door tien mannen en gesneden werd in zijn pols. Toen voorzitster Massart vroeg om te gaan zitten, zei Farisi dat dit voor hem ook therapie is. "Het is geen therapie, maar een proces", antwoordde de voorzitster toen.
  • Niet alle beschuldigden willen familie laten opdraven voor moraliteitsgetuigenissen

    Niet alle beschuldigden willen hun familie laten opdraven voor de moraliteitsgetuigenissen in mei. Zo zien Mohamed Abrini, Sofien Ayari en Bilal El Makhoukhi hier het nut niet van in. Medebeschuldigde Salah Abdeslam zei dan weer dat hij zijn familie graag zou zien komen, maar dat zij zelf niet willen. "Zoals ik ook al heb gezegd in Parijs (op het proces over de aanslagen van 13 november 2015, red.), wil ik niet dat iemand voor mij komt, noch psychologen of psychiaters, noch mijn familie", aldus Abrini. Voorzitster Laurence Massart wees hem erop dat hun getuigenis wel interessant kan zijn voor de jury en een extra visie kan opleveren, los van de feiten. "Toch ga ik hen niet dwingen om te komen, dat staat vast", klonk het.

    Ook Ayari sloot zich hierbij aan. "Alles wat er naast het proces gebeurt, dat is ons privéleven en is niet interessant. Ik heb altijd geweten waar mijn grenzen liggen, mijn moeder zo zien zou te veel zijn." Volgens Ayari zouden zijn moeder en vader - die hij sinds acht jaar al niet meer heeft gezien - het ook moeilijk hebben om hun zoon in de beschuldigdenbox zien en over hem te babbelen. "En je zus en broer?", zo wierp Massart op, waarop Ayari zich afvroeg wat zij zouden kunnen zeggen.

    El Makhoukhi wil ook niet dat zijn familie komt getuigen. "Ik heb geen zin om hen te laten komen. Ik wil hen niet confronteren, het is al moeilijk genoeg", klonk het. Massart erkende dat het lastig moet zijn voor de familieleden, waarop El Makhoukhi nog eens benadrukte dat vooral hij het niet wilt. "Als ze willen, dan komen ze. Ik ga hen niet verplichten", zo zei Massart nog.

    Abdeslam zei op zijn beurt er wel voor open te staan, maar volgens hem zijn familie niet. "Ze willen niet meer door de mediatisering van het proces. Ze hebben even hard afgezien als ik." Abdeslam stelde hierop voor om hen een brief te laten schrijven, die de voorzitter dan zou kunnen voorlezen.

    Wat wel vaststaat is dat psychologen en psychiaters rapporten over de beschuldigden zullen komen voorstellen. De moraliteitsgetuigenissen staan gepland van 16 tot 25 mei. De families zijn opgeroepen om te getuigen, maar zijn niet verplicht. Enkel de familie van Ayari niet, omdat het adres in Tunesië ontbrak.
  • Buurvrouw Driesstraat kruiste "dunne jongen" Ayari een paar keer in de gang

    "Ik ben een paar keer een dunne jongen gekruist", zo getuigde een vrouw die samen met haar man op het gelijkvloers woonde in Driesstraat 60 in Vorst. Voorzitster Laurence Massart vroeg de vrouw of ze een van de beschuldigden herkende als "de dunne jongen", waarop ze Sofien Ayari aanduidde.

    De vrouw beschreef Ayari als een normale jongen en buur, die ze af en toe in de gang tegenkwam, soms met een caddy om boodschappen te doen, volgens haar. Toen zij en haar man op een nacht plots een luide knal hoorden - waarschijnlijk gewichten om te sporten die waren gevallen, voegt ze eraan toe - sprak de vrouw Ayari hierop aan, die zich excuseerde voor het ongemak. Verder had het koppel nooit problemen met de buren. "Ik was overdag altijd werken, mijn vrouw was thuis", zo zegt de man.

    Op 15 maart 2016 viel de politie binnen in het appartement in de Driesstraat, waarbij Mohamed Belkaid om het leven kwam en Salah Abdeslam en Sofien Ayari erin slaagden om te ontsnappen. Op die dag was het koppel thuis. "Ik hoorde hoe iemand de deur probeerde open te doen", aldus de man. Het was de politie. Toen de agenten zijn vrouw en kind zagen, gingen ze achteruit. "Ze vroegen wie hier nog woonde in het gebouw." Hierop werd hen gevraagd om de deur te sluiten en niet naar buiten te gaan. "We hoorden schoten en bleven drie uur lang binnen", aldus de man. Het koppel woonde van 2013 tot 2016 in het appartement, en vertrok naar eigen zeggen "de dag zelf" van het geweld.

    Buiten Ayari zou het koppel niemand van de beschuldigden hebben gezien. Wel hoorden ze dat de mannen regelmatig bezoek kregen. "Het waren jongeren, we dachten dat ze feestjes hielden, vooral in het weekend. Maar we dachten hierover niet verder na", klonk het. Een bijzitter vroeg in welke tijdspanne ze Ayari waren tegengekomen voor 15 maart. "Ze hebben bijna vijf maanden bij ons gewoond, maar ik heb hem niet meer dan vier keer gekruist", aldus de vrouw. Laura Severin, advocate van Ayari, vroeg de vrouw of ze telkens als iemand binnen- of buitenkwam, wist dat het om Ayari ging. "Neen, ik hoorde mensen, maar kan niet bevestigen dat hij het altijd was."

    Delphine Paci, advocate van Salah Abdeslam, vroeg hoeveel mensen er in het appartement zouden hebben gewoond, waarop de vrouw twee of drie personen antwoordde. Paci vroeg nog of het mogelijk was dat ze met meer waren, maar dat kon de buurvrouw niet bevestigen. Dit beaamde volgens de advocate dat er slechts twee à drie personen aanwezig waren op dat adres. "Maar volgens het schema van de onderzoeksrechters verbleven er zes personen in de Driesstraat", hekelde Paci.
  • Eigenaar gebouw Max Roosstraat: niemand mocht nog binnen in appartement

    Niemand mocht nog binnen in het appartement in de Max Roosstraat in Schaarbeek, waar de bommen voor de aanslagen werden gemaakt, zodra Ibrahim El Bakraoui er introk. Dat heeft de eigenaar van het appartementsgebouw getuigd. Een keer mocht de eigenaar naar binnen, maar toen kreeg hij enkel toegang tot de keuken en de badkamer.

    De man kocht het appartementsgebouw in december 2015, ondertekende de akte op 20 januari en begon renovatiewerken. Ondertussen verhuurde hij de elf flats van het appartement via Immoweb. Ibrahim El Bakraoui reageerde, onder de valse naam Miguel Dos Santos, op een zoekertje. "Zijn profiel leek me volledig correct, hij had werk, kon loonfiches voorleggen, hij ging er alleen wonen zonder huisdieren en had geen druk actief leven", aldus de eigenaar. 'Dos Santos' stelde zich kandidaat voor een appartement met één kamer. Opvallend was wel dat de nieuwe huurder niet wilde verhuizen voor alle werkzaamheden voorbij waren, "tot de laatste penseelstreek". "Zo moest er niemand meer binnen komen bij hem", aldus de eigenaar. El Bakraoui verhuisde uiteindelijk eind februari.

    Voorzitster Laurence Massart vroeg of 'Dos Santos' een specifiek appartement zocht, bijvoorbeeld een op de bovenste verdieping - beschuldigde Mohamed Abrini had in een verhoor gezegd dat kamikaze Najim Laachraoui had verklaard dat een appartement op de bovenste verdieping nodig was zodat de geur van de TATP naar boven kon ontsnappen. "Ik denk dat er niet meer veel appartementen overbleven op dat moment, hij huurde wat nog beschikbaar was", aldus de man. Over de bovenste verdieping zei 'Dos Santos' niets. 
    Hoewel de huurder had gezegd dat hij alleen ging wonen in het appartement, was het voor de eigenaar duidelijk dat er meer mensen woonden. Een huurder die dienst deed als conciërge had hem gezegd dat hij mensen zag komen en gaan.

    De eigenaar kwam één keer in het appartement van de terreurgroep, op 14 maart, toen er sprake was van een waterlek. Hij belde 'Dos Santos' eerst maar kreeg geen antwoord en klopte een tijdje later aan. "Er kwam geen antwoord. Op het moment dat ik de reservesleutel op het slot zette, hoorde ik toch geluid. Gelukkig ben ik uiteindelijk niet binnen gegaan want ik weet niet wat er toen was gebeurd, misschien was ik er dan niet meer geweest", aldus de eigenaar. "Ik riep dat we moesten checken of er een waterlek was en de persoon binnen zei om even te wachten."

    Kort nadien kreeg de eigenaar toegang tot het appartement en controleerde de keuken en de badkamer, waar niets speciaals te zien was en waar het niet opvallend rommelig was. De deuren naar de andere ruimtes waren gesloten. Een vreemde geur, zoals de chemische geur van de TATP, merkte hij ook niet op. De man had het wel over mogelijke geurklachten door andere huurders. "Maar er waren werkzaamheden, het konden geuren zijn van verf of andere producten, er was niets dat verontrustend leek."

    Het derde jurylid vroeg of er sporen waren van een brand, verwijzend naar een mogelijk incident tijdens de productie van de TATP waarbij Osama Krayem verbrand zou zijn geraakt. Daarop antwoordde de man negatief. De eigenaar had het ook over het incident met een gebroken raam in het appartement in februari. Hij werd door de politie op de hoogte gebracht dat een raam op de straat was beland. Op dat moment woonde El Bakraoui nog niet in het appartement, zei hij.

    Jean-Christophe De Block, advocaat van beschuldigde Ali El Haddad Asufi, zei in zijn commentaar dat de verklaringen van zijn cliënt zo bevestigd worden. El Haddad Asufi gaf aan dat hij één keer in het appartement was in februari, toen het nog leeg was. El Bakraoui had hem toen gezegd dat de eigenaar kort nadien zou langskomen in verband met het raam. Ook wees De Block erop dat de bewoners van de Max Roosstraat de tijd hadden om sporen te verbergen de dag van het waterlek, omdat de eigenaar El Bakraoui eerst had gebeld. "Als je met illegale zaken bezig bent, zorg je ervoor dat het appartement er degelijk uitziet. Ze hadden redenen om de keuken en de badkamer op te ruimen."
  • Korte aanvaring tussen parket en advocate Abdeslam over aankoopdatum zwavelzuur

    Federaal procureur Paule Somers en Delphine Paci, de advocate van beschuldigde Salah Abdeslam, zijn dinsdagmiddag kort in de clinch gegaan, nadat een getuige zich de datum niet goed had herinnerd van een verdachte aankoop chemische producten. "Het was in elk geval voor 15 maart", concludeerde Somers, verwijzend naar het moment van de inval in het safehouse in Vorst. "De verdediging vindt dat blijkbaar erg storend."

    Een magazijnier van een doe-het-zelfzaak in Schaarbeek kwam dinsdagmiddag getuigen op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016. De man van 29 jaar zat er wat onwennig bij terwijl hij de vragen van voorzitster Laurence Massart beantwoordde. De twintiger getuigde over het bezoek dat de politie aan de winkel had gebracht in mei 2016. Hij had de rechercheurs verteld dat hij zich een verdachte aankoop van chemische producten herinnerde. De producten werden zo weinig verkocht dat ze onder het stof zaten. "We raakten er niet van af."

    Het was vooral het tijdstip van de aankoop dat vervolgens met alle aandacht ging lopen. De man herinnerde zich dat het maanden voor de aanslagen moet gebeurd zijn. De advocate van Salah Abdeslam, Delphine Paci, ging na de getuigenis rechtstaan en merkte op dat het kassaticket, voor de aankoop van tien liter zwavelzuur en aceton, dateerde van 5 maart. Ze citeerde ook uit een verhoor van de man in mei 2016, waarin die had verklaard dat de aankoop van 5 maart 2016 dateerde. "Op welk moment denkt u dat u zich het het best herinnerde?", vroeg Paci. Ze herhaalde die vraag daarna nog eens "om komaf te maken met elke dubbelzinnigheid". Geërgerd vroeg de man aan Paci of zij zich zelfs herinnerde welke kledij ze afgelopen week droeg?

    De interventie van Paci lokte een korte commentaar uit van federaal procureur Paule Somers. "De aankoop was op 5 maart. En of er eerder aankopen waren weet de man niet meer. Het was in elk geval voor 15 maart. De verdediging vindt dat blijkbaar erg storend. In die mate dat ze een getuige probeert te destabiliseren die zegt wat er in het dossier zit en ook in onze akte", zei Somers. De procureur ging zo in tegen de lijn die de verdediging van Abdeslam aanhoudt: omdat Abdeslam in de cel zat op het moment van de aanslagen, na de politieraid in Vorst op 15 maart, kan die niet verantwoordelijk worden gesteld voor de aanslagen in Brussel en Zaventem.

    Paci nam daarop zelf opnieuw het woord. Ze zei dat het nodig was om tussen te komen omdat de getuige andere verklaringen aflegde dan in zijn verhoor. Ze verweet het parket ook intellectuele oneerlijkheid door te suggereren dat er voor 5 maart nog aankopen waren.
  • Farid Kharkhach, beschuldigde op proces Parijs, geeft verstek en komt niet getuigen

    Farid Kharkhach, die eerder op het proces over de aanslagen van Parijs samen met negentien anderen terechtstond, is dinsdag niet komen opdagen als getuige op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel. Hij gaf verstek omdat hij volgens zijn psycholoog lijdt aan zware PTSS (posttraumatische stresssyndroom, red.). Hierop las voorzitster Laurence Massart een deel van de verhoren voor, de rest volgt woensdag.

    Kharkhach stond gepland om dinsdagvoormiddag te komen getuigen, maar gaf verstek en leverde hiervoor twee medische certificaten aan. Volgens zijn psychologen werken ze al maandenlang om zijn psychiatrisch lijden en de stress die hij ervaart te verminderen. "Getuigen op een dergelijk proces, zou contraproductief zijn", klinkt het. Kharkhach verontschuldigde zichzelf in een brief waarin hij schreef dat hij wel wilde komen, maar dat zijn gezondheidstoestand het hem niet toelaat.

    De Belgische Marokkaan stond op het proces in Parijs terecht omdat hij valse Belgische identiteitsdocumenten bezorgde aan terroristen. Hij was de enige die voor de aanklacht terroristische samenzwering werd vrijgesproken. In plaats daarvan werd hij veroordeeld voor criminele samenzwering. Hij kreeg twee jaar celstraf opgelegd. Zijn straf is de lichtste die is uitgesproken.
  • Getuigen komen niet opdagen, voorzitter geeft bevel tot medebrenging

    Woensdagochtend stonden onder meer de getuigenissen van de uitbater van de doe-het-zelfzaak op de Stalingradlaan in Brussel, en van twee broers die er werkten op het programma. Osama Krayem en Ibrahim El Bakraoui gingen in de zaak chemische producten kopen die gebruikt werden bij de aanmaak van het explosief TATP. De drie kwamen niet opdagen, waarna voorzitster Massart naar goede gewoonte aan de partijen vroeg of ze verzaken aan de getuigenissen. De drie kwamen echter niet opdagen.

    Voor de eigenaar van de zaak was dat het geval, maar het openbaar ministerie en de burgerlijke partijen willen wel nog steeds de broers horen die er werkten. Voor hen heeft de voorzitster een bevel tot medebrenging gegeven. De twee zullen nu door de politie opgehaald worden en naar de rechtbank worden gebracht. Wanneer dat zal gebeuren is niet duidelijk, alles hangt af van hoe snel ze gevonden worden.

    Woensdagochtend ging het hof ook verder met de voorlezing van de verhoren van Farid Kharkhach, die eerder op het proces over de aanslagen van Parijs samen met negentien anderen terechtstond. Hij gaf gisteren verstek, omdat hij volgens zijn psycholoog lijdt aan een zwaar posttraumatische stresssyndroom. De Belgische Marokkaan stond op het proces in Parijs terecht omdat hij valse Belgische identiteitsdocumenten bezorgde aan terroristen. Hij was de enige die voor de aanklacht terroristische samenzwering werd vrijgesproken. In plaats daarvan werd hij veroordeeld voor criminele samenzwering. Hij kreeg twee jaar cel, de lichtste straf die werd uitgesproken.
  • Neef die Abdeslam onderdak bood wist niets van verder plan: "Zochten enkel schuilplaats"

    De neef van Salah Abdeslam die hem en Sofien Ayari opvang bood nadat ze op 15 maart 2016 wegvluchtten na de schietpartij in de Driesstraat, had geen weet van andere projecten van Abdeslam. "Hij zocht enkel maar opvang tot alles wat kalmeerde", zei Abid Aberkane maandag.

    Aberkane werd in het Belgische luik van het proces over de aanslagen in Parijs veroordeld tot drie jaar met uitstel omdat hij Abdeslam en Ayari opvang bood. De man legde tijdens zijn getuigenis uit hoe Abdeslam en Ayari op 15 maart plots aan zijn deur stonden. Aberkane was op dat moment op zijn werk en besliste om de twee onder te brengen in de kelder van zijn moeder, waar ze bleven tot hun arrestatie op 18 maart. Ze waren die dag volgens hem in paniek en op de vlucht. "Ik vroeg hen of ze niet ergens anders naartoe konden, bijvoorbeeld naar Mohamed Abrini, maar ze zeiden dat ze niet wisten waar die was", aldus de nu 41-jarige man. "Ik voelde me wat geblokkeerd, ik wist dat ze gezocht werden, maar ik kon moeilijk nee zeggen."

    Aberkane hielp Abdeslam en Ayari enkel door voedsel en kleren te voorzien. "Salah had een klein wapen gevraagd om zich te kunnen verdedigen, maar dat heb ik niet gegeven. Ik heb hem niet geholpen in een terroristische context maar in een familiale context." Over Ayari kon de neef weinig zeggen: hij sprak niet veel met hem en Ayari zei zelf ook niet veel. 

    Voorzitster Laurence Massart wilde weten of er gesproken werd over toekomstplannen, specifiek over plannen van Abdeslam om naar Syrië te gaan. "Hij was na Parijs op de vlucht, ik denk niet dat hij andere plannen had. Hij zocht enkel opvang tot alles wat kalmeerde om daarna een nieuwe plek te zoeken", aldus de man, die niets wist over plannen om naar Syrië te reizen. 

    De voorzitster vroeg ook of Abdeslam en Ayari iets verteld hadden over de omstandigheden in de Driesstraat. "Ze waren daar met drie, hij die dood is (Mohamed Belkaid, red.), Salah en de andere (Ayari, red.). Voor mij was er niemand anders, want als die er wel waren geweest, waarom zouden ze dan naar mij zijn gekomen?"

    Delphine Paci, de advocate van Salah Abdeslam, benadrukte in haar commentaar dat Abdeslam, als meest gezochte persoon van Europa, niet naar de Kazernenlaan of de Max Roosstraat trok, waar de terroristen van Zaventem en Maalbeek zich schuilhielden, omdat hij niet op de hoogte was van die onderduikadressen. Laura Severin, advocate van Sofien Ayari, gaf dan weer aan dat haar cliënt het land niet kent en dat hij dus afhankelijk was van iemand zoals Abdeslam om onderdak te vinden.

    De getuigenis zorgde ook voor wat wrevel tussen de verdediging en het openbaar ministerie. Zo rakelde federaal procureur Paule Somers in haar commentaar op dat Aberkane niet zo maar iemand is en de entourage kent van de beschuldigden. Tijdens de vragen werd Aberkane ook op de rooster gelegd over IS-filmpjes die werden teruggevonden op zijn gsm. "Het lijkt wel alsof we op het proces van meneer Aberkane zitten", zei Paci. Ze stelde ook dat na de getuigenis leek alsof Aberkane een 'heuse reisagent' was voor Abdeslam. "In het arrest van Parijs bis staat dat hij een eerder lage intelligentie heeft. Hij heeft gedaan wat hij kon, hij had niet de capaciteiten of competenties om om het even wat te organiseren."
  • Onduidelijkheid over compromitterende USB-stick die werd gevonden bij Bayingana Muhirwa

    De getuigenis van Yannick G., de neef van beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa, heeft voor wat onduidelijkheid gezorgd over een compromitterende USB-stick die werd aangetroffen in het appartement van Bayingana Muhirwa. Tijdens de profielschets van Bayingana Muhirwa werd die USB-stick, waarop naast de film Jurassic World ook gewiste IS-propaganda stond, aan Bayingana Muhirwa toegewezen. In zijn verhoren had zijn neef eerst aangegeven dat het niet zijn USB-stick was om daar later op terug te komen. Tijdens zijn getuigenis maandag verklaarde hij dat hij niet meer wist van wie de stick nu precies was.

    "Ik heb gevraagd om de USB-stick te zien, maar kan niet zeggen of hij van mij is of niet, want ik heb in die periode meerdere USB-sticks gemanipuleerd", verklaarde Yannick G. Hij zei zich wel te herinneren Jurassic World te hebben gedownload. Daarnaast gaf Yannick G., die zich net als Bayingana Muhirwa heeft bekeerd tot de islam, ook toe dat hij propagandavideo's van IS heeft bekeken, net als zijn neef, en dat ze daar ook met elkaar over hebben gepraat. "Maar er is nooit sprake geweest van sympathie. Hervé heeft me ook altijd gezegd dat ik moest opletten en niet zomaar iedereen moest volgen."

    De gewiste jihadistische content op de USB-stick is van belang, omdat Bayingana Muhirwa tijdens zijn eerste verhoren ontkende dat hij de ideeën van IS deelde. Desalniettemin troffen de onderzoekers zowel op zijn gsm, laptop als de USB-stick in kwestie verschillende 'nasheeds' of islamitische gezangen aan, die het martelaarschap verheerlijkten. Het gaat onder meer om de nasheed 'Tends ta main pour l'allégeance', over trouw zweren aan IS.

    De onderzoekers zijn van mening dat Bayingana Muhirwa, bij wie medebeschuldigden Osama Krayem en Mohamed Abrini een tijdlang ondergedoken zaten, de nieuwe rekruut van de terreurcel is die volgens de audioboodschappen uit de laptop van de Max Roosstraat trouw gezworen zou hebben aan IS. Maar Bayingana Muhirwa heeft dat altijd ontkend.

    Yannick G. kreeg ook de vraag voorgeschoteld of Bayingana Muhirwa als bekeerde moslim een extra druk zou hebben gevoeld om Abrini en Krayem te herbergen? "Ik denk dat het feit dat hij moslim is geen impact heeft gehad op zijn beslissing. Hij deed het gewoon om hen een dienst te bewijzen. Zo is hij nu eenmaal." Zelf gaf Yannick G. ook aan niet het gevoel te hebben gehad dat hij zich als 'nieuwe' moslim extra moest bewijzen.

    Eerder op maandagnamiddag waren de verhuurders van het appartement in de Tivolistraat de revue gepasseerd. Die gaven aan Bayingana Muhirwa amper gekend te hebben. Ze hadden het over een "goede huurder" die nooit problemen heeft veroorzaakt.
  • Vuilnisophalers, collega en familieleden brengen weinig nieuwe info aan

    Maandagnamiddag hebben familieleden en kennissen van een aantal beschuldigden getuigd, net als twee Brusselse vuilnisophalers die materiaal van de terreurcel aantroffen. Veel nieuwe info brachten die getuigenissen echter niet op. Allereerst kwam Abid Aberkane aan bod, de neef van Salah Abdeslam die hem en Sofien Ayari onderdak bood na de inval in de Driesstraat in Vorst op 15 maart 2016. Hij verklaarde dat Abdeslam volgens hem geen verdere plannen had en enkel onderdak zocht tot de zaken kalmeerden. "Ik heb hem niet geholpen in een terroristische context, maar in een familiale", klonk het. Aberkane zei ook dat de twee "niet wisten waar Mohamed Abrini was" en ze dus niet bij hem terechtkonden. 

    Daarna kwam een koppel getuigen dat het appartement in de Tivolistraat in Laken verhuurde aan Hervé Bayingana Muhirwa, die na er na de aanslagen onderdak bood aan Mohamed Abrini en Osama Krayem. Zij waren verbaasd toen ze het nieuws vernamen en omschreven Bayingana Muhirwa als "een stille en goede huurder". De neef van Bayingana Muhirwa kon zich dan weer niet meer herinneren of de USB-stick met jihadistische inhoud, die in beslag werd genomen werd bij de beschuldigde, van hem of van zijn neef was. 

    Tot slot kwamen ook twee Brusselse vuilnisophalers aan het woord, die op 22 maart 2016 een gesloten witte vuilniszak aantroffen met een computer, gsm, tablet en laptop. Op die laptop stond een schat aan informatie voor de speurders. De vuilnisophalers verklaarden hoe zij alarm sloegen toen ze zagen dat er salafistische info op de laptop stond en ze het materiaal daarop aan de politie overhandigden.
  • Taxichauffeur die terroristen naar Zaventem bracht getuigt dinsdag

    Dinsdag komt normaal gezien de taxichauffeur getuigen die Najim Laachraoui, Ibrahim El Bakraoui en Mohamed Abrini naar Brussels Airport bracht met hun bommen. De chauffeur haalde de drie terroristen op in de Max Roosstraat in Schaarbeek en zette hen af op de luchthaven. Toen hij daarna hoorde dat er een aanslag gepleegd was, stapte hij naar de politie omdat hij vermoedde dat hij de terroristen had vervoerd. Zo kwamen de speurders snel terecht in de Max Roosstraat, het safehouse waar de bommen werden gemaakt en waar vuilnisophalers op straat een computer vonden met een enorme bron aan informatie.

    Het verhaal van de taxichauffeur kwam al tijdens de voorstelling van het onderzoek uitgebreid aan bod, toen onder meer de reconstructie van de taxirit werd getoond. Nu is de man dus ook opgeroepen om zelf te getuigen. Ook zijn onder meer vrienden van beschuldigde Bilal El Makhoukhi opgeroepen om te getuigen. Een van hen gaf volgens verklaringen die zijn opgenomen in de akte van beschuldiging aan dat hij El Makhoukhi zag radicaliseren. Hij ontmoette via zijn vriend ook beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa en zei in verhoren dat hij het gevoel had dat El Makhoukhi dingen voor hem verborgen hield.
  • Procureur tegen getuige: "Niet spraakzaam vandaag of geheugen laat u in steek"

    Federaal procureur Bernard Michel heeft een jeugdvriend van beschuldigde Bilal El Makhoukhi geconfronteerd met verschillende passages uit zijn politieverhoren, nadat die tijdens zijn getuigenis dinsdag vaak op de vlakte was gebleven. "Ofwel bent u niet spraakzaam vandaag, ofwel laat uw geheugen u in de steek", zei Michel.

    A.B. (34) zat op school met El Makhoukhi en deed aan sport met hem. A.B. legde uit dat ze elkaar na het middelbaar in Brussel uit het oog verloren, toen hij verder ging studeren in Charleroi. Hij getuigde ook dat El Makhoukhi "onder invloed" raakte van "mensen die kwamen praten" aan de bokszaal in de Paviljoenstraat in Schaarbeek die ze samen bezochten en aan een moskee in Schaarbeek. Hij verwees naar onder anderen de radicale predikant Jean-Louis Denis. 

    Toen voorzitster Laurence Massart wou weten of A.B. hem zag veranderen, antwoordde die louter dat hij vroeger "zacht, luistervaardig, behulpzaam" was en dat ze erna "niet meer dezelfde interesses" deelden. De voorzitster drong aan om duidelijker te zijn, maar veel leverde dat niet op. Massart vroeg hem ook of hij met hem had gepraat over een terugkeer naar Syrië, nadat El Makhoukhi in 2012 gewond het land had moeten verlaten en hij hem was gaan bezoeken. "Ik herinner het me niet goed", zei de man.

    "Ofwel bent u niet spraakzaam vandaag, ofwel laat uw geheugen u in de steek", zei federaal procureur Bernard Michel, toen het aan hem was om vragen te stellen. De procureur las daarop voor uit zijn politieverhoren en vroeg telkens of het klopte wat daarin stond. Zo had de man verklaard dat El Makhoukhi op de hoogte leek van allerhande informatie over de aanslagen in Parijs, nog voor ze op het nieuws verschenen. A.B. moest meermaals toegeven dat hij dat inderdaad had verklaard. 

    De voorzitster vroeg A.B. of hij bang was om te getuigen, toen de man opnieuw lang moest nadenken over een antwoord. "Nee. Maar ik weet dat de mensen in de zaal antwoorden verwachten. Ik probeer gewoon zo objectief mogelijk te zijn."
  • Hof niet wijzer over radicalisering El Makhoukhi tijdens getuigenissen van jeugdvrienden

    Dinsdagnamiddag hebben twee jeugdvrienden van Bilal El Makhoukhi getuigd. Opvallend was hoe een van hen tijdens zijn verhoren na de aanslagen kritisch was over zijn jeugdvriend, maar zich in de rechtbank nog weinig leek te herinneren. A.B. (34) zat op school met El Makhoukhi en sportte met hem, tot hij hem uit het oog verloor toen hij ging studeren. Hij getuigde dat El Makhoukhi "onder invloed" raakte van "mensen die kwamen praten" aan de bokszaal en aan een moskee, onder wie de radicale predikant Jean-Louis Denis. 

    Toen voorzitster Laurence Massart wou weten of A.B. hem zag veranderen, antwoordde die louter dat hij vroeger "zacht, luistervaardig, behulpzaam" was en dat ze erna "niet meer dezelfde interesses" deelden. Massart drong aan om duidelijker te zijn, maar veel leverde dat niet op. "Ofwel bent u niet spraakzaam vandaag, ofwel laat uw geheugen u in de steek", zei federaal procureur Bernard Michel dan ook. Hij las daarop voor uit zijn politieverhoren en vroeg telkens of het klopte wat daarin stond. Zo had de man verklaard dat El Makhoukhi op de hoogte leek van allerhande informatie over de aanslagen in Parijs, nog voor ze op het nieuws verschenen. A.B. moest meermaals toegeven dat hij dat inderdaad had verklaard. 

    De tweede getuige (43) had meer te vertellen. Hij leerde El Makhoukhi kennen in een boksclub en was ook samen met hem vrijwilliger in de vzw 'Aidons le Pauvres' van Jean-Louis Denis. Daar werd volgens A.B. onder meer verkondigd dat de democratie niet compatibel is met de islam. Hij noemde El Makhoukhi kalm en gereserveerd, iemand die weinig zorgen leek te hebben. De man zag El Makhoukhi niet veranderen en wist niet dat hij in Syrië was geweest, tot hij hem achteraf terugzag met een geamputeerd been.
  • Boodschappen die El Haddad Asufi met vriend uitwisselde voor aanslag leiden tot hilariteit

    Dinsdagnamiddag zijn verschillende geluidsboodschappen afgespeeld die beschuldigde Ali El Haddad Asufi tot één minuut voor de aanslag in Brussels Airport uitwisselde met een vriend. De WhatsApp-berichten, waarin de twee onzin verkochten, zijn volgens zijn advocaat Jonathan De Taye een nieuw element à decharge van zijn cliënt. Ze leidden in ieder geval tot hilariteit in de zittingszaal.

    Een plaatsvervangend jurylid had gevraagd om de WhatsApp-berichten te kunnen beluisteren, nadat een ex-collega van El Haddad Asufi er in de voormiddag vragen over had gekregen. De eerste bijzitter vroeg de man, Liridon N., uitleg te geven over een voicebericht dat hij stuurde om 7.46 uur, 12 minuten voor de aanslagen, waarin hij zei aan El Haddad Asufi dat hij hem al een week niet meer had gehoord, sinds Salah Abdeslam opgepakt werd. "De berichten die we stuurden waren altijd om te lachen, het klinkt shockerend maar er is geen enkele link met de aanslagen. We zeiden vaak het omgekeerde van wat we bedoelden", aldus de man. 

    Toen het bericht, samen met andere die uitgewisseld werden tot één minuut voor de aanslag, en ook van de dag nadien, afgespeeld werden in de zittingszaal bleken die effectief een zeer lichte en humoristische ondertoon te hebben. De manier waarop El Haddad Asufi zich met een hoog stemmetje tot zijn vriend richtte, leidde dan ook tot hilariteit in de zaal. Geregeld klonk het in de boodschappen ook: "Je bent gek, je bent ziek."

    De advocaat van El Haddad Asufi, Jonathan De Taye, bedankte op het einde van de boodschappen het hof voor het afspelen van de berichten. Hij verheugde zich erover dat hij zelfs nu nog, nu het proces naar zijn einde loopt, "elementen à decharge" van zijn cliënt vindt. Dat de twee, "met een bijzondere humor en woordenschat", tot voor enkele minuten voor de aanslag met elkaar onzin verkopen, "toont duidelijk aan dat ze niet wisten wat ging gebeuren".
  • Legerpsychologe getuigt woensdag over psychologisch effect ontploffingen

    Woensdag komt majoor Magali Huret getuigen, psychologe bij het leger. Zij moet meer klaarheid scheppen over de neurologische effecten die explosies veroorzaken bij slachtoffers. Eerder tijdens het proces had een slachtoffer gesuggereerd tijdens haar getuigenis dat het nuttig kon zijn om een expert te horen over de specifieke neurologische gevolgen van explosies. Verschillende slachtoffers hadden gewag gemaakt van dergelijke effecten. Voorzitster Laurence Massart ging op die suggestie in en liet daarom de legerpsychologe optrommelen.

    Op de agenda staan woensdag verder de getuigenissen gepland van verschillende vrienden van beschuldigden Bilal El Makhoukhi en Hervé Bayingana Muhirwa. Het is maar de vraag of zij zullen opdagen. De voorbije zittingen gaven verschillende getuigen over de feiten verstek.

    Nog tot het einde van de week zijn er getuigenissen over de feiten gepland. Volgende week wordt gestart met de moraliteitsgetuigen.
  • Legerpsychologe: "Herstellen van traumatisch, kritiek incident lukt nooit 100 procent"

    Iemand die een traumatisch, kritiek incident meemaakt, zal daar nooit 100 procent van recupereren. Dat heeft Magali Huret, psychologe bij het leger, verklaard. Zelfs al is een slachtoffer goed hersteld van het trauma, kan het later in het leven toch nog opnieuw getriggerd worden. Huret getuigt op vraag van de burgerlijke partijen op het proces. Die wilden onder meer weten welke psychologische en neurologische impact een ontploffing kan hebben op de slachtoffers. De vrouw kreeg echter ook veel andere vragen over de psychologische impact van de aanslagen. 

    Huret legde onder meer uit hoe er vier stadia zijn in de psychische impact van een kritiek incident zoals een aanslag. Op het moment zelf voelt het slachtoffer onder meer angst, onmacht, fysieke klachten zoals spanningen in de spieren en een hoge bloeddruk en heeft het de instinctieve reactie om te willen vluchten, vechten of te blokkeren. Net na het incident wil de fysieke energie ontsnappen en kampt het slachtoffer onder meer met trillingen en hoofdpijn, en voelt het bijvoorbeeld woede of opluchting. Nadien kan een slachtoffer kampen met flashbacks, nachtmerries, hyperwaakzaamheid, slaapproblemen of concentratieproblemen. Als die symptomen na een maand nog duren worden ze beschouwd als chronisch. 

    Een slachtoffer kan ook een posttraumatische stresstoornis ontwikkelen. Die kan zich uiten in onder meer een verlies aan zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen, zich afzonderen, een constante hyperwaakzaamheid, de onmogelijkheid om voor anderen te zorgen en het gevoel hebben altijd te moeten vechten. En het trauma kan ook op andere manieren tot uiting komen, bijvoorbeeld als een depressie, zelfmoordgedachten, eetstoornissen of gedragsveranderingen. 

    Voorzitster Laurence Massart wilde weten of een slachtoffer kan recupereren met de hulp van psychologen, maar toch kan hervallen. "Dat kan zeker. Iemand kan tien jaar later bijvoorbeeld in de cinema een ontploffing zien in een metro of een luchthaven en weer getriggerd worden", aldus Huret. Ze vergeleek het proces met een radioactieve steen. "Die kan je in een schuif steken en in het beste geval kan je leven met die steen in je schuif, maar zolang je de steen niet volledig deactiveert, blijft die stralen." En zelfs wanneer het slachtoffer goed begeleid wordt, blijft de steen een beetje stralen. "Je kunt nooit 100 procent recupereren", aldus Huret. Bovendien kan een slachtoffer jarenlang "normaal" leven en pas later weer symptomen ontwikkelen. 

    Valérie Gérard, advocate van slachtoffercollectief Life4Brussels, verwees in een vraag nog naar de verzekeraars, die zouden stellen dat de situatie van de slachtoffers na een jaar niet meer verandert. Dat is volgens de psychologe onzin. "Mensen met een trauma reageren allemaal anders. Veel kan afhangen van welke ondersteuning een persoon krijgt en welke obstakels die al tegenkwam in zijn leven. Bovendien kan een trauma pas later getriggerd worden."
  • Psychologe: "Wie niet bij aanslag was, kan zich niet voorstellen wat slachtoffers voelen"

    Mensen die de terreuraanslagen van 22 maart 2016 niet zelf meemaakten, zullen zich nooit helemaal kunnen inbeelden wat de impact ervan is. Dat heeft legerpsychologe Magali Huret gezegd. Ze legde ook uit hoe naasten van slachtoffers en hulpverleners eveneens slachtoffers zijn.

    Verschillende slachtoffers van de aanslagen gaven tijdens hun getuigenissen aan dat ze zich niet begrepen voelen door hun omgeving. Voorzitster Laurence Massart wilde dan ook weten of de slachtoffers misschien gewoon niet beseffen dat anderen hun pijn wel begrijpen, of of het echt onmogelijk is om te snappen wat de slachtoffers doormaakten. "Dat kan allebei", antwoordde Huret, die getuigde over de psychologische effecten van ontploffingen. "Er is een gevoel van vervreemding. Er zijn geen woorden om uit te leggen wat je meemaakte. Mensen kunnen zich een idee vormen, maar gaan het zich nooit volledig realiseren als ze er niet bij waren."

    De voorzitster wilde dan ook weten welke rol de naasten van de slachtoffers kunnen spelen. "De steun van naasten is belangrijk en kan helpen bij het verwerkingsproces. Mensen die geïsoleerd zijn, lopen meer kans om zelfmoordgedachten te ontwikkelen", aldus Huret. "Maar welke steun geboden moet worden, hangt af van wat het slachtoffer nodig heeft. Soms hebben slachtoffers nood aan omkadering, soms helemaal niet." Bovendien heeft het slachtoffer vaak het gevoel dat ze niet meer als zichzelf worden gezien, maar enkel als slachtoffer. Ze kunnen zo het gevoel hebben dat ze hun identiteit verliezen.

    De naasten van de slachtoffers zijn ook slachtoffers, benadrukte de psychologe ook. Zij zijn secundaire slachtoffers, slachtoffers die ter plaatse waren zijn primaire slachtoffers. "We minimaliseren de impact niet die de aanslagen hadden op de naasten, maar zij hebben het incident niet rechtstreeks meegemaakt. Zij hebben een zeer pijnlijk verlies geleden in zeer pijnlijke omstandigheden." Kunnen zij ook lijden aan een posttraumatische stressstoornis (PTSS), wilde het tiende jurylid nog weten. Verschillende nabestaanden en familieleden van slachtoffers zeiden tijdens hun getuigenissen dat ze bijvoorbeeld de metro niet meer durfden te nemen. Volgens de psychologe wordt in hun geval minder van PTSS gesproken, maar wel psychisch traumatisme. Naasten die een slachtoffer moesten identificeren, kunnen volgens Huret dan weer wel PTSS ontwikkelen. "Bij hen was er wel een directe confrontatie, het is traumatisch om een familielid te zien in die staat", zei ze. 

    Verschillende vragen gingen ook over de kinderen van de slachtoffers. De voorzitster haalde onder meer aan dat verschillende slachtoffers aangaven dat ze hun kinderen niet meer konden verzorgen na de aanslagen. "Dat moet heel zwaar zijn, maar het is een redelijk normale reactie. De persoon moet het hoofd bieden aan iets heel moeilijks en dat neemt veel plaats in op zijn harde schijf. Het gaat zo slecht met die mensen, dat ze eerst voor zichzelf moeten zorgen en niet voor anderen kunnen zorgen. Ze voelen zich bovendien niet veilig, dan kunnen ze niet beschikbaar zijn voor anderen." Maar als ze dat al beseffen, gaat het wel beter, vroeg de voorzitter. "Ja, ze hebben een beetje plaats kunnen maken op hun harde schijf, er is hoop."

    Huret had het tijdens haar getuigenis ook over de hulpverleners, die zij automatisch als slachtoffers catalogiseert. In eerste instantie de hulpverleners die als eerste ter plaatse waren. Zij moesten namelijk de slachtoffers triëren en werden geconfronteerd met morele dilemma's over wie al dan niet nog te redden viel. Maar ook soldaten die op het moment van de feiten in Zaventem patrouilleerden of hulpverleners in het militair hospitaal in Neder-over-Heembeek kunnen als slachtoffer worden beschouwd, klonk het.
  • Jeugdvriend: "Nooit met Bayingana gesproken over Syrië, want hij zou er tegen geweest zijn"

    Woensdagnamiddag is Majid A. komen getuigen. De jeugdvriend van beschuldigden Bilal El Makhoukhi en Hervé Bayingana Muhirwa verklaarde dat hij nooit over zijn intenties om naar Syrië te trekken heeft gesproken met Bayingana Muhirwa "omdat ik wist dat hij er tegen geweest zou zijn". Vincent Lurquin, de advocaat van Bayingana Muhirwa, greep de getuigenis dan ook aan om te onderstrepen dat zijn cliënt het gedachtegoed van de andere beschuldigden niet deelde.

    Majid A. leerde El Makhoukhi en Bayingana Muhirwa kennen op zijn zestiende, toen ze alle drie aan de slag waren in kledingwinkel Jennyfer. Net als El Makhoukhi speelde Majid A. met het idee om naar Syrië te trekken. Hij heeft daartoe ook een poging ondernomen, maar werd tegengehouden in Turkije en gearresteerd in België. Daarvoor werd hij in 2017 ook veroordeeld tot 5 jaar cel, deels met uitstel. In hetzelfde proces werd trouwens ook kamikaze Najim Laachraoui vervolgd. Die kende Majid A. van tijdens zijn schooltijd.

    Majid A. verklaarde dat hij noch met Laachraoui, noch met El Makhoukhi, noch met Bayingana Muhirwa heeft gesproken over zijn intenties om te vertrekken. "Van El Makhoukhi heb ik pas achteraf vernomen dat hij in Syrië was. Voor zijn vertrek hebben we er niet over gesproken, want we waren elkaar wat uit het oog verloren. Met Hervé heb ik er helemaal niet over gesproken, omdat ik wist dat hij het niet zou accepteren."

    Het feit dat Bayingana Muhirwa zich hier in de box bevindt, is voor Majid A. dan ook een schok. "We discussieerden vaak en veel. Ik zag hem als iemand heel wijs, die me veel heeft bijgebracht." Het was ook hierop dat Bayingana Muhirwa's advocaat hamerde in zijn commentaar. Eerder had federaal procureur Paule Somers nog verklaard dat Laachraoui, El Makhoukhi en Bayingana Muhirwa dezelfde ideeën en denkbeelden deelden en dat ze misschien daarom elkaar kenden en elkaars vrienden waren geworden.

    Lurquin antwoordde dat het net het omgekeerde was. "Ze kenden elkaar toen Hervé nog niet bekeerd was. Bovendien verklaarde hij ook dat hij er niet met Hervé over heeft gesproken omdat hij niet akkoord zou gaan. Het lijkt me belangrijk dat de jury hiermee rekening houdt tijdens de beraadslaging."
  • Voormalige vriendin Smail Farisi komt donderdag getuigen

    Donderdag wordt normaliter de laatste dag van de getuigenissen over de feiten aangesneden. Op het menu staat onder meer de voormalige vriendin van beschuldigde Smail Farisi. Zij verklaarde tijdens een verhoor dat "de gehele familie" meteen na de aanslagen op de hoogte was dat de broers-El Bakraoui in de studio in de Kazernenlaan hadden gelogeerd.

    Voorts staan op de getuigenlijst voor donderdag ook nog enkele personen die de Farisi's bijstonden bij het leeghalen van het appartement. Het gaat dan onder anderen om de twee taxichauffeurs die de spullen naar het ouderlijk huis van de Farisi's en naar hulporganisatie Islamic Relief brachten. Als eerste komt echter nog een vriend van Bilal El Makhoukhi aan de beurt.

    Oorspronkelijk was het ook de bedoeling dat de vrouw die beschuldigde Mohamed Abrini na de aanslagen tegen betaling enkele dagen onderdak had verschaft, zou komen getuigen, maar zij diende een ziektebriefje in.
  • Ex-vriendin Smail Farisi: familie wist dat El Bakraoui appartement huurde, Ibrahim niet

    De familie van Smail Farisi wist nog voor zijn arrestatie dat hij zijn appartement had onderverhuurd aan een van de kamikazes van de aanslagen. Dat bevestigde de ex-vriendin van de beschuldigde tijdens haar getuigenis Zijn broer Ibrahim was volgens de vrouw niet op de hoogte. De vrouw had ongeveer vijf maanden een relatie met Smail Farisi toen de aanslagen plaatsvonden. Ze werd door Farisi's zus op de hoogte gebracht van zijn arrestatie op 9 april. Die vertelde haar ook dat de familie na de aanslagen wist dat Ibrahim El Bakraoui het appartement onderverhuurde. "Zijn zus legde me uit dat ze de familie bezorgd was over Smail en zijn toekomst, en dat ze allemaal hebben gepanikeerd. Ze hebben niet gehandeld zoals ze hadden moeten handelen", zei ze. De familie was verdeeld over wat Smail moest doen: naar de politie gaan of niet.

    In haar verhoren in 2018 zei de vrouw dat heel de familie de kwestie besprak. Op een vraag van de eerste bijzitter daarover antwoordde ze echter dat ze ervan uitgaat dat jongere broer Ibrahim niet op de hoogte was. "Smail heeft hem gebeld om te helpen verhuizen, hij wist niets af van de feiten", aldus de vrouw. 

    Toch kan ze niet bevestigen of ontkennen dat Ibrahim bij de familiediscussie was. "De zus sprak over 'mijn broer', maar ik kende de namen van zijn familieleden niet (de Farisi's hebben nog een broer, red.) Nadat het hof had doorgevraagd over de kwestie, gaf de vrouw aan dat ze vermoedt dat het gesprek pas plaatsvond nadat het appartement werd leeggemaakt (op 25 maart, red.). Daarmee leek ze eerdere verklaringen tegen te spreken, waaruit bleek dat het gesprek vroeger plaatsvond.
  • Voorzitster schorst inderhaast zitting nadat jurylid onwel wordt

    Voorzitster Laurence Massart heeft donderdagmiddag inderhaast de zitting geschorst nadat een jurylid onwel werd. De man werd wankelend de zaal uitgeleid. Het is onduidelijk of het jurylid 's middags zal kunnen terugkeren.

    Een groot deel van de voormiddag op het proces stond in het teken van de getuigenis van de ex-vriendin van beschuldigde Smail Farisi. De uitgebreide getuigenis van de vrouw werd in de late voormiddag al eens plots onderbroken door de voorzitster, voor een schorsing van ruim een halfuur. Rond 13 uur, toen de advocaten van Farisi hun laatste vragen stelden aan de vrouw, wou de voorzitster plots weer snel de zitting schorsen. Omdat er hen nog één vraag restte, liet de voorzitster hen begaan, maar daarna rondde ze de getuigenis van de vrouw inderhaast af en schorste ze de zitting. Xavier Carrette, advocaat van beschuldigde Ibrahim Farisi, wou nog even het woord, maar ving bot.

    Intussen zat jurylid nummer één er onbewogen bij. Na de schorsing van de zitting werd de man wankelend de zaal uitgeleid. Even later reed het Rode Kruis een rolstoel achter de man aan. Het is onduidelijk of de zitting in de namiddag kan hervatten met de man erbij.
  • Ex-vriendin Farisi bevestigt dat El Haddad Asufi vroeg om appartement onder te verhuren

    Het was beschuldigde Ali El Haddad Asufi die aan Smail Farisi heeft gevraagd om zijn appartement onder te verhuren aan kamikaze Ibrahim El Bakraoui. Dat heeft de ex-vriendin van Farisi gezegd tijdens haar getuigenis. Ze bevestigt zo de verklaringen van Farisi, terwijl El Haddad Asufi ontkent dat hij de tussenpersoon was. De vrouw zei woensdag tijdens haar getuigenis dat ze wist dat Farisi zijn appartement onderverhuurde, maar dat ze niet juist wist aan wie. Farisi had het over een vroegere schoolvriend (Ibrahim El Bakraoui, red.) en zei dat een gemeenschappelijke vriend hem de vraag had gesteld.

    De eerste bijzitter vroeg de vrouw of Smail ooit iets zei over een vriend Ali. "Ik denk dat hij er iets over zei tijdens onze conversaties toen hij in de gevangenis had", aldus de vrouw, die als vorm van therapie nota's bijhield van alle gesprekken die ze met Farisi had na zijn arrestatie en die nota's ook overmaakte aan de politie. "Hij was degene die hij op straat heeft ontmoet en die heeft gesproken over die andere vriend." El Haddad Asufi heeft ontkend dat hij als tussenpersoon moest tussenkomen, omdat El Bakraoui en Farisi elkaar kenden vanop school.

    De bijzitter vroeg ook of Farisi kwaad was op Ali. "Dat heeft hij nooit getoond, maar hij was wel boos omdat hij de foute persoon op het foute moment heeft ontmoet, want door hem is alles gebeurd", antwoordde de vrouw. In de gesprekken viel vaak de term 'monster' als het over de daders ging en Farisi gebruikte die term ook voor El Haddad Asufi, aldus de ex-vriendin. Farisi had haar gezegd dat El Haddad Asufi volgens hem betrokken was bij de terreurgroep.
  • Ex-vriendin: "Smail had enorm schuldgevoel en vroeg boodschap te schrijven voor herdenking"

    Smail Farisi had een enorm schuldgevoel na de aanslagen, en had zelfs gevraagd aan zijn ex-vriendin om een boodschap in zijn naam te schrijven voor de herdenkingsplek aan de Beurs. Dat heeft de ex-vriendin gezegd. Ze zei ook dat ze gelooft dat Farisi niets met de aanslagen te maken heeft. De vrouw, met wie Farisi vijf maanden een relatie had op het moment van de aanslagen, beschreef haar ex als genereus, aandachtig, kalm en loyaal, maar ook fragiel, mysterieus, gesloten, naïef en beïnvloedbaar. In tegenstelling tot de vrouw, was Smail niet met zijn geloof bezig.

    Voorzitster Laurence Massart wilde weten hoe Farisi zich gedroeg net voor de aanslagen. "Enkele dagen ervoor, ik denk op 18 maart is er een arrestatie geweest (van Salah Abdeslam, red.). We hadden die dag afgesproken en hij leek erg overstuur", zei ze. "Hij wilde op mijn gsm het nieuws lezen en is meteen erna vertrokken." Smail Farisi heeft zelf verklaard dat hij de foto's van kamikazes Khalid en Ibrahim El Bakraoui op 16 maart gezien had in de pers en zich toen veel zorgen begon te maken over zijn huurders. De vrouw kon zich echter niet herinneren of ze Farisi ook nog zag op 16 maart. 

    Pas in de avond van 22 maart spraken Farisi en zijn ex twee elkaar opnieuw aan de telefoon. Hij was toen nog meer gestresseerd dan enkele dagen ervoor en was erg getroffen door de aanslagen, zei de vrouw. "De moeder van een kind van mijn vroegere crèche was gestorven bij de aanslagen en hij was er bijna meer door geraakt dan ik", aldus de vrouw. Op 25 maart spraken ze opnieuw af en vroeg Smail, tot de grote verbazing van zijn vriendin, om zijn naam mee op een boodschap te zetten bij de herdenkingsplek aan de Beurs, waar die avond een wake plaatsvond. "Ik wist dat hij niet graag zijn naam en voornaam gebruikte."

    In de aanloop naar de arrestatie van Farisi op 9 april, nadat hij samen met zijn broer Ibrahim het appartement had leeggemaakt, werd zijn gedrag steeds vreemder. "Hij belde me regelmatig 's avonds om nog af te spreken met de boodschap dat hij iets wilde vertellen, maar die boodschap kwam er nooit", aldus Hanan. De vrouw vroeg zelf naar de redenen van zijn vreemd gedrag en vroeg zelfs of hij van plan was om naar Syrië te vertrekken, waarop Farisi erg kwaad reageerde. 

    Toen hij in de gevangenis zat telefoneerde Smail Farisi de vrouw vaak. Tegen dan hadden de twee geen relatie meer. "Hij huilde altijd en bleef herhalen dat hij onschuldig was. Hij zei dat hij niet snapte dat hij betrokken was bij de aanslagen en dat hij spijt had over de beslissingen die hij had genomen", aldus de vrouw. "In het begin was ik ook erg aangedaan, maar ik geloofde hem ook vrij snel. Ik begreep dat hij geen deel kon uitmaken van zo'n groep."

    De ex-vriendin gaf ook aan dat Farisi een heel groot schuldgevoel had, maar zei dat Farisi het moeilijk had om te erkennen dat hij wel een verantwoordelijkheid droeg. Zo koos hij ervoor om het appartement leeg te maken en nam hij foute beslissingen. "Voor hem was toegeven aan die zaken gelijk aan toegeven dat hij aan alles schuldig was, hij begreep me niet."

    De vrouw zag Farisi nog terug na zijn vrijlating uit de gevangenis in 2018. Hij was toen "verscheurd, beschadigd en nog meer gevoelig dan ervoor. Hij had meer nood aan aandacht, wilde zich te hard aan mij vastklampen. Daarom hebben we elkaar maar gedurende een korte periode gezien."
  • Namiddagsessie hervat, met jurylid dat onwel was geworden

    Kort na 14.30 uur is het proces hervat voor de namiddagsessie, mét het eerste jurylid dat kort na de middag onwel was geworden. De zitting werd vanmiddag inderhaast geschorst omdat het jurylid onwel werd. De man werd wankelend de zaal uitgeleid, maar bleek na de middagpauze hersteld. Daarop gaven de advocaten van de broers Farisi nog hun commentaar op de getuigenis van de voormalige vriendin van Smail. De verdediging van de oudste broer wees de jury erop dat zijn voormalige vriendin tijdens een verhoor begin 2018 had aangegeven dat Smail met zijn familie had gepraat vooraleer het appartement werd leeggehaald. Dit in tegenstelling tot bij haar getuigenis, waarin ze dat gesprek erna situeerde.

    Daarna nam Xavier Carrette, de advocaat van de jongste Farisi, het woord. "De kapitale vraag voor Ibrahim is of hij op het moment van de verhuis gewaarschuwd was. Smail heeft haar (de ex-vriendin, red.) gezegd dat hij (Ibrahim, red.) het niet wist." Carrette kwam ook terug op de familiebijeenkomst. "Misschien heeft die familiale bijeenkomst plaatsgevonden, zij het de avond zelf of later, maar zelfs als die heeft plaatsgevonden, was hij (Ibrahim, red.) er niet bij want hij woont niet thuis. Ook tijdens de reconstructie heeft Smail gezegd dat degenen die er normaal wonen aanwezig waren. Dat waren zijn ouders en jongere broer en zus."

    Als laatste vroeg beschuldigde Ibrahim Farisi zelf nog het woord. Hij verklaarde dat hij inderdaad van niets wist. "Maar zelfs als ik het wist, zou ik het gedaan hebben wegens onze bloedband."
  • Smail Farisi leende duizenden euro's van ex-vriendin in paar maanden tijd

    De ex-vriendin van beschuldigde Smail Farisi schat dat hij van haar 4.000 à 5.000 euro leende in het halfjaar dat ze een relatie hadden, geld dat ze nooit terugzag. Ze zag het als een investering voor later, "want we hadden toekomstplannen samen". Maar ze getuigde ook dat hij naïef was, in die mate dat hij vlot zaken wegschonk aan vrienden.

    De vrouw kreeg de vraag of Smail Farisi nood had aan geld en mogelijk verkeerde beslissingen nam? "Ik denk het wel", antwoordde de vrouw. Ze zei dat haar ex-vriend van haar grote sommen geld leende. "En het was nooit weinig geld", zei de vrouw. Ze voegde eraan toe dat het telkens bedragen waren van 1.000 euro of meer. Gedurende hun hele relatie zou het om 4.000 à 5.000 euro gegaan hebben. De vrouw stelde zich daar veel vragen over. Ze dacht dat hij misschien gokte of verslaafd was.

    Op de vraag of Smail Farisi naïef was, had ze eerder in haar getuigenis verklaard dat hij voor iedereen goed wou doen. Hij gaf vlot zaken weg, geld ook. Een cadeau dat hij van zijn ex-vriendin kreeg, gaf hij zomaar aan iemand anders. "Echt leuk vond ik dat natuurlijk niet", zei de vrouw, die er weliswaar bij glimlachte. Het geld zag de vrouw, die de relatie na de aanslagen stopzette, nooit terug. Ze vroeg er ook niet naar, zei ze. Ze had het als een investering voor later gezien, "want we hadden toekomstplannen samen".  

    De vrouw kreeg van een jurylid nog de vraag of hij de studio in de Kazernenlaan had onderverhuurd aan terrorist Ibrahim El Bakraoui omdat hij geld nodig had? "In het begin was het om een vriend uit de nood te helpen. Hij zou ook maar een paar dagen blijven. Maar toen bleek dat hij langer zou blijven, zei hij dat dat hem in feite niet slecht uitkwam en begon hij huur te vragen."
Powered by Platform for Live Reporting, Events, and Social Engagement

Meest Gelezen