NBO - terreurproces Live






-
Pas na 4 uur ontdekt dat er een derde bom was
Ook twee leden van het luchtvaartpolitie bleken gewond, vertelt commissaris Devos. Een agent zelfs zo zwaar dat hij een been dreigde te verliezen. "Informatie die het werken voor ons extra moeilijk maakte."Toch lukte het om iedereen vrij snel naar buiten te krijgen. Rond 9 uur waren er geen overlevenden meer in de vertrekterminal."Iets over 12 uur kwam er dan het bericht van een collega dat er drie aanvallers waren en dat er mogelijks nog een bom in het gebouw zou zijn. Dat was het sein om de terminal helemaal te evacueren. Samen met de ontmijningsdienst DOVO zijn we dan naar de beelden gaan kijken, om te zoeken of we de plek van de derde bom konden vinden. Zo zagen we dat de bom waarschijnlijk ter hoogte van Délifrance te vinden zou zijn. Iets voor 14 uur is ze dan gecontroleerd tot ontploffing gebracht."Het is pas later op de middag dat echt tot hem doordrong dat er ook elders een bom was ontploft, in metrostation Maalbeek. "Ik zat helemaal in mijn tunnel."
Uiteindelijk zal hij die dag om 22 uur naar huis rijden. "De langste rit van mijn leven." "Gelukkig waren mijn vrouw en twee dochters nog wakker om mij op te vangen. Mijn 14-jarige dochter wilde die nacht zelfs niet in haar bed slapen. Ze zou slapen in de gang voor de deur van mijn slaapkamer. Om mij tegen te houden als ik de volgende dag weer zou willen vertrekken." -
Nog exact 111 personen stellen zich burgerlijke partij op proces aanslagen
Er hebben zich dinsdag nog 111 personen burgerlijke partij gesteld op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel en Zaventem. Bij de start van het proces waren er ook al 957 burgerlijke partijstellingen, wat het totaal dus op 1.068 brengt. Slachtoffers kregen dinsdag nog een kans om zich burgerlijke partij te stellen op het proces. Het ging om personen die aanwezig waren op het moment van de explosies in metrostation Maalbeek of het luchthavengebouw, families van hen of om personen die hulp kwamen bieden. Ook de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB, die zich al opgegeven had als benadeelde partij, stelde zich nog burgerlijke partij.
-
"Mijn vrouw zei: Je komt nu naar huis"
Niets menselijks is een politieman vreemd. Commissaris Devos vertelt dat hij er pas na een half uur aan dacht zijn vrouw te melden dat hij oké was. Haar reactie was: "En je komt nu meteen naar huis." Iets wat hij - om evidente redenen - niet kon doen. -
Beelden van vernieling en chaos
Commissaris Devos toont de jury een video van een taxichauffeur op zoek naar zijn zoon. "Het zijn beelden die tonen wat wij die dag te zien kregen."Je hoort slachtoffers roepen en kermen in de achtergrond, terwijl de man in paniek door de vernielde vertrekhal loopt, langs verbijsterde slachtoffers, en de naam van zijn zoon roept.Daarna zijn er foto's van hoe agenten en brandweerlui met hun blote handen proberen om vernielde stukken muur en plafond te ruimen, om zo slachtoffers te bevrijden."In de toiletten vond ik een jongen van ongeveer 10 jaar. Ongedeerd, maar compleet in shock. Het was zaak zijn ouders te vinden. Bovendien moesten we de mensen zo snel mogelijk naar buiten krijgen. Maar dat verliep moeilijk door de vernielde plafonds die naar beneden waren gekomen. En door de vele slachtoffers." -
"Een vreemde stilte, gecombineerd met geroep van slachtoffers"
Commissaris Jean-Pierre Devos van de luchthavenpolitie in Zaventem is de eerste die het woord krijgt. De getuigenis wordt enigszins bemoeilijkt door het feit dat hij zich in het Nederlands wil uitdrukken. Waardoor alles zin per zin vertaald moet worden.
Hij vertelt dat er die dag een veiligheidsoefening op het programma stond met de luchtvaartmaatschappij El Al. Ze zouden inoefenen hoe te reageren in geval van een aanslag. Maar om 7:58 uur was er dan plots die vreemde knal. Twintig seconden later was er al de tweede. "Met de aanslagen in Parijs in het achterhoofd, was het voor mij meteen duidelijk dat het een aanslag was."Op weg naar de vertrekhal stootte hij buiten op "ramptoeristen". "Mensen die waren blijven staan, stonden te kijken en foto's namen. Uit vrees voor nog een bom wilde ik die zo snel mogelijk weg.""Als ik binnen kom, ervaar ik een schok. Ik werkte daar drie jaar. Ik herinner mij nog altijd de geur en het vuur. Het alarm zorgde voor een enorm kabaal. En er waren de slachtoffers die om hulp vroegen. Ik probeerde er zoveel mogelijk te helpen. Er lag een dame op de grond, van wie de rok nog smeulde. Ik weet nog hoe ik probeerde die te blussen."De voorzitter vraagt of hij de sfeer kan beschrijven."Een vreemde stilte. Met overal geroep van slachtoffers". -
-
Pas op: er komen harde beelden
De onderzoeksrechters waarschuwen nu al dat ze harde beelden zullen tonen. Maar ze beloven op voorhand te waarschuwen, zodat mensen op tijd de zaal kunnen verlaten als ze die beelden niet willen zien. "We moeten die beelden tonen om de realiteit te laten zien. We doen dat niet om nodeloos te schokken."
De voorzitter legt uit dat ze telkens tijd zal voorzien om mensen de kans te geven te vertrekken. "Maar de juryleden niet, natuurlijk. Zij moeten blijven en alle beelden kunnen zien." -
Waarom de onderzoekers weken tijd nodig hebben
10.000 processen-verbaal. Meer dan 1.000 verhoren. 6.000 voorwerpen in beslag genomen. 82 huiszoekingen uitgevoerd. Twintigtal rogatoire commissies naar het buitenland. Complexe bancaire onderzoeken en even complex telefonie-onderzoek. De onderzoeksrechters spreken van een enorm dossier. Alles lezen kost vele honderden uren.De opsomming van de onderzoeksdaden moet de juryleden uitleggen waarom de getuigenis van de onderzoekers verschillende weken zal duren. -
Bommen in Vlaanderen, dossier in het Frans
Het onderzoek is in het Frans gevoerd, hoewel twee bommen op de luchthaven ontploften, en dus in Vlaanderen. Bovendien zijn er ook veel Nederlandstalige slachtoffers.
De onderzoeksrechter legt uit dat de verschillende aanslagen - op de luchthaven en in de metro - tot één dossier zijn gemaakt. En omdat de verdachten Franstalig bleken, werd het een Franstalig onderzoek. -
-
Op pensioen, maar toch als politieman in de getuigenbank
Het is een heel leger van onderzoeksrechters en politiemensen dat de komende weken zal komen getuigen over hun onderzoek naar de terreurdaden.Niet minder dan drie onderzoeksrechters en een tiental politiemensen, militairen en brandweerlui leggen de eed af. Lang niet allemaal zijn ze nog aan het werk. Sommigen onder hen zijn in de loop van het onderzoek op pensioen gegaan. Of ze hebben een andere job gekregen. Toch worden ze de komende weken heel vaak in de assisenzaal verwacht. -
Vragen stellen mag, een mening uiten niet
Nog een laatste boodschap aan de jury. De voorzitter legt de juryleden uit dat ze het recht hebben om te spreken. Ze mogen vragen stellen tijdens de zittingen. Ze legt uit dat ze zelf ook veel vragen zal stellen, "om jullie het hele dossier te leren kennen".
Maar ze heeft een waarschuwing voor de juryleden. "U mag in uw vragen uw mening niet verraden. Let dus op uw formulering. Als ik voel dat u in uw vraag de verkeerde kant dreigt op te gaan, zal ik u onderbreken." -
Wie onder eed wil getuigen moet de zaal verlaten
De griffier is begonnen met het voorlezen van de namen van de burgerlijke partijen. Zij die later onder eed willen getuigen mogen niet langer in de zaal blijven, nu de eigenlijke getuigenissen beginnen.
Maar diegenen die in de zaal zitten willen liever wél blijven. Dat mag, en dan mogen ze later ook komen getuigen. Maar dan mogen ze dat niet langer onder eed doen.Het aantal aanwezige slachtoffers is de voorbije dagen trouwens zwaar teruggelopen. Nog maar enkele tientallen van de meer dan 1.000 burgerlijke partijen volgen het proces in de assisenzaal. Het gevolg is dat de zeven extra zalen die werden ingericht, en die audiovisueel verbonden zijn met de echte assisenzaal, helemaal leeg blijven. -
Slachtoffers moeten een maand langer wachten
Bij het begin van de zitting van het Terreurproces geeft voorzitter Laurence Massart duidelijkheid over de nieuwe agenda. Daarbij wordt duidelijk dat de getuigenissen van de slachtoffers moeten schuiven in de tijd. Normaal zouden die beginnen op 16 januari, maar nu wordt dat verschoven naar 13 februari. Er is ruimte voorzien voor de getuigenissen tot 9 maart.
Tot einde januari is het woord aan de onderzoeksrechter en de speurders. Op die manier kan Massart het verhoor van de beschuldigden ook vooruit schuiven, tot er is geoordeeld over de wettelijkheid van de veiligheidsmaatregelen.De nieuwe timing stelt sommige slachtoffers uit het buitenland wel voor problemen. Die hadden soms zelfs al vliegtuigtickets geboekt richting België.Philippe Vansteenkiste, de voorzitter van slachtoffervereniging V-Europe, is niet tevreden met die verschuivingen in de planning. "De slachtoffers waren zich al psychologisch aan het voorbereiden op hun getuigenissen", zegt Vansteenkiste bij Belga. "We hadden afgelopen zaterdag een grote vergadering om de slachtoffers voor te bereiden. Ze hadden veel vragen, zijn ongerust over hoe het zou verlopen." Dat ze nu langer moeten wachten om te getuigen is een domper voor de slachtoffers en kan zorgen voor praktische problemen.
Vansteenkiste zegt wel respect te hebben voor de beslissing van de voorzitter. "We weten niet wanneer het kort geding afgerond zal zijn en ze kunnen nog in beroep gaan. Het is een moeilijke situatie", aldus de voorzitter van V-Europe, die opnieuw spreekt over chantage door de beschuldigden. Hij wijst er ook op dat er steeds de vergelijking gemaakt wordt met het proces in Parijs, maar dat het ook daar een tijd geduurd heeft voor de sfeer goed zat. -
Geen ondervraging beschuldigden woensdag, wel getuigen onderzoeksrechters en rechercheurs
Het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 gaat woensdag voort met een volledig omgegooide agenda: de onderzoeksrechters en (hoofd)rechercheurs zullen de komende dagen en weken gehoord worden. De ondervraging van de beschuldigden, die een procedure gestart zijn over hun transferomstandigheden, wordt uitgesteld tot een latere datum.
De getuigenissen van de onderzoeksrechters en rechercheurs zullen nog waarschijnlijk duren tot eind januari. Normaal zou deze week gestart worden met de ondervraging van de beschuldigden, maar de voorzitster stelde die uit "om de rust te laten weerkeren". Reden is de zaak in kort geding die zes van de zeven beschuldigden aangespannen hebben. Ze verzetten zich tegen de omstandigheden van hun overbrenging uit de gevangenis, die ze "vernederend" noemen. Verschillende beschuldigden gaven aan niet te willen praten als er niets verandert. Eind januari, na de getuigenissen van onderzoeksrechters en rechercheurs, hoopt de voorzitter dat de zaak, en eventueel een hoger beroep, afgerond is.
De gewijzigde agenda impliceert ook dat in de week van 16 januari niet overgegaan kan worden tot het horen van getuigen. Normaal zouden vanaf dan, en tot het einde van de maand, ook slachtoffers gehoord worden. Die getuigenissen worden dus ook uitgesteld tot een later tijdstip. -
- NB
Rechtbankvoorzitter wil eerst onderzoeksrechter en speurders verhoren en later pas beschuldigden aanslagen
Op het proces over de aanslagen in Zaventem en Brussel heeft de voorzitter van de rechtbank beslist om de volgorde van de verhoren om te wisselen. Ze wil eerst de onderzoeksrechter en de speurders horen, dan pas de beklaagden. Lees hier meer. - NB
-
-
-
-
Abrini en Krayem trappen het af
De glazen box loopt vandaag niet volledig leeg. Krayem en Abrini vertrekken en Abdeslam was er sowieso al niet. Daarmee zijn de drie belangrijkste beschuldigden weg. Ook Ali Al Haddad Asufi wil weg.Dat betekent dat er drie beschuldigden in de box overblijven. Bilal El Makhoukhi en Hervé Bayingana, twee mannen die niet veroordeeld werden in Parijs en nog heel veel te winnen en te verliezen hebben. En Sofien Ayari. -
Lucky mag slachtoffers bijstaan tijdens hun getuigenis
Een voorzitter van een assisenhof moet heel veel knopen doorhakken. Grote en ook kleine. Vanmorgen heeft Laurence Massart alvast beslist dat Lucky, de grote knuffelhond van de Brusselse politie, de slachtoffers mag bijstaan tijdens hun getuigenis. Hij mag dan vooraan in de assisenzaal bij hun voeten liggen. Om hen op die manier wat morele steun te geven. Een sociaal assistent mag dan weer niet naast het slachtoffer zitten tijdens die getuigenis. "Maar een hond kan een getuigenis op geen enkele manier beïnvloeden", vindt Massart. Dus dat mag wel. -
"Beu dat geklaag telkens voor vertraging zorgt"
Voor het eerst nemen de advocaten van enkele slachtoffers het woord. Ze zijn het beu dat het proces steeds opnieuw vertraging oploopt door "geklaag" vanuit de glazen box. "De echte slachtoffers zitten daar", waarbij naar de banken van de burgerlijke partijen wordt gewezen.Even dreigt het tot een bitse discussie te komen tussen advocaten van de beschuldigden en die van de slachtoffers. Maar de voorzitter breekt die snel af. -
Salah Abdeslam is er weer niet
Het terreurproces gaat van start. Goed nieuws van het jury-front. Er zijn geen nieuwe afwezigen.In de glazen box is Salah Abdeslam wel weer afwezig. Het is al voor de derde zittingsdag op rij dat hij niet uit de gevangenis wil komen. De zes anderen zitten wel in hun glazen box. Vraag is nu of ze gaan blijven.De twee broers Farisi, die vrij verschijnen, zijn ook weer present. -
Proces rond beveiliging terreurverdachten pas vrijdag behandeld
Het is momenteel nog wachten op de start van het terreurproces in Brussel. Op de zitting rond het kortgeding dat de advocaten van de beschuldigden hebben aangespannen tegen de Belgische staat is er wel al een knoop doorgehakt. De zaak wordt niet vandaag behandeld. Op vraag van de Belgische staat is de behandeling uitgesteld naar vrijdag. De zaak zal dan ook worden behandeld in het Justitia-gebouw in Evere, waar ook het terreurproces zelf plaatsvindt. Op die manier kunnen de beschuldigden zelf ook - in veilige omstandigheden - aanwezig zijn.Het kortgeding tegen de staat is finaal dan toch maar door zes van de beschuldigden in de glazen box aangespannen. Osama Krayem, die zich niet liet ontploffen in de metro en die elke medewerking weigert tijdens dit proces, heeft zich niet bij de anderen aangesloten. Hij volgt zijn eigen koers.
-
- NB
Hoe krijgt ze die glazen box weer gevuld? Voorzitter Massart staat voor aartsmoeilijke week op terreurproces
In een assisenzaak heeft de voorzitter normaal gezien een grote macht. Maar in het terreurproces botst voorzitter Laurence Massart nu al twee weken op de grenzen van die macht. Vandaag start een cruciale week, waarin de beschuldigden worden verhoord. Alle voortekenen laten vermoeden dat de glazen box - die op bevel van de voorzitter werd aangepast - weer helemaal leeg zal blijven. Lees hier meer. - NB
-
- NB
Binnenlandse Zaken onderzoekt bewakingsbedrijf na onthullingen over beveiliging terreurproces
Binnenlandse Zaken heeft een onderzoek geopend naar bewakingsbedrijf G4S. Dat bedrijf levert vandaag bewakingsagenten voor het terrorismeproces over de aanslagen in Brussel, en deed dat ook eerder dit jaar toen in Brussel het Belgische luik van de terreuraanslagen in Parijs voor de rechtbank kwam. Lees hier meer. - NB
-
- BREAKING
Beschuldigden dagvaarden minister van Justitie
Zes beschuldigden in het assisenproces over de aanslagen van 22 maart hebben minister van Justitie Vincent Van Quickenborne gedagvaard in kort geding, over de omstandigheden waarin ze elke dag vanuit de gevangenis worden overgebracht naar het gerechtsgebouw in Haren. Lees hier meer. - BREAKING
-
Salah Abdeslam wil ontkomen aan levenslang: “We mogen Parijs en Brussel niet met elkaar verwarren”
Salah Abdeslam (33) lijkt te willen ontkomen aan een veroordeling tot levenslang, op het proces over de aanslagen op Zaventem en metrostation Maalbeek. Dat mogen we afleiden uit de akte van verdediging die zijn advocate Delphine Paci dinsdag op het proces voorlas. Lees hier meer. -
Advocate: "Abdeslam mag niet veroordeeld worden voor wat hij niet gedaan heeft"
De verdediging van Salah Abdeslam, Delphine Paci en Michel Bouchat, hebben dinsdagnamiddag in hun akte van verdediging de jury erop gewezen dat "het erop aan zal komen om Parijs en Brussel niet met elkaar te verwarren". "De inzet is groot voor hem en voor justitie: dat hij niet veroordeeld wordt voor wat hij niet heeft gedaan", las Paci voor uit de akte. De verdediging contesteert dat Abdeslam zou deelgenomen hebben aan de aanslagen in Brussel, ook al werd hij veroordeeld voor die in Parijs.Paci en Bouchat verwezen in hun akte van verdediging ook naar eerdere uitspraken van de voorzitster van het hof, die zei dat de akte "partijdig objectief" was, wat tegenstrijdig kon lijken. "Objectief in de zin dat ze elementen à charge en à décharge bevat, partijdig omdat ze uitgaat van één partij van het proces. Maar vanuit de verdediging lijkt die objectiviteit ons in vele opzichten wel degelijk subjectief", las Paci voor.De verdediging haalt als voorbeeld aan wat het federaal parket schreef in het hoofdstuk over een andere beschuldigde, Sofien Ayari. "Sofien Ayari, net als Salah Abdeslam, heeft actief deelgenomen aan de uitvoering van de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel en Zaventem, ook al doet hij alsof hij er niet aan deelgenomen heeft", klonk het in de akte van beschuldiging.De verdediging benadrukt dat het slechts om de "these van het parket gaat, die volledig gecontesteerd wordt". "Deze these, die natuurlijk partijdig is, komt voor uit een subjectieve interpretatie van de feiten", zei Paci, die eraan toevoegde dat het narratief van het parket niet dat van de verdediging is en dat een andere lezing mogelijk is. -
El Makhoukhi bleef in lokaal voor fouilles
Salah Abdeslam heeft dinsdagochtend geweigerd om zijn cel te verlaten, toen hij moest vertrekken naar het Justitia-gebouw voor het proces. Bilal El Makhoukhi deed dat wel, maar gaf in het lokaal waar hij zou gefouilleerd worden aan dat hij zijn overbrenging weigerde. Dat las de voorzitter van het hof, Laurence Massart, voor uit het proces-verbaal dat de politie heeft opgemaakt over de weigering van de twee om het proces dinsdag bij te wonen.
Vlak voor de middagpauze dinsdag bezorgde het openbaar ministerie de voorzitster van het hof het proces-verbaal. Die besliste daarop om het pv onmiddellijk voor te lezen.De beschuldigden moeten verplicht overgebracht worden naar de rechtszaal en de politie kan daarvoor dwang gebruiken. Uit het pv blijkt dat de voorzitster desgevraagd aan de politie opdracht geeft om met 'psychologie en diplomatie' de beschuldigden te overtuigen om het proces bij te wonen, maar dat dat niets uithaalt. Ze zegt hen ook dat het geoorloofd is om dwang te gebruiken, maar niet als dat verwondingen kan veroorzaken. De politie geeft in een antwoord aan dat de beschuldigden dermate weigerachtig zijn dat ze dat niet kunnen uitsluiten. Daarom is enkel 'diplomatie' gebruikt, klonk het.Nog volgens het pv probeerden uiteindelijk twee teams van drie politiemannen in te praten op de beschuldigden. El Makhoukhi zou blijven weigeren hebben, "maar hij was niet agressief". Abdeslam bleef dan weer op zijn bed liggen, terwijl het team inpraatte op hem. Na het gesprek, waarbij de celdeur openbleef, zou hij zich omgedraaid hebben en gezegd hebben "dat hij niet kwam". -
Akte van beschuldiging afgerond, nadat proces weer twee uur stilligt
Het Openbaar Ministerie heeft de voorlezing van de akte van beschuldiging afgerond, waarmee vorige dinsdag was gestart. De zitting lag wel weer een tweetal uur stil, na een discussie die ontstond toen bleek dat beschuldigden Salah Abdeslam en Bilal El Makhoukhi hun overbrenging uit de gevangenis hadden geweigerd.
-
Ibrahim Farisi leegde safehouse Etterbeek, toen foto's El Bakraoui's al in media stonden
Beschuldigde Ibrahim Farisi (34) heeft op 23 en 25 maart 2016, vlak na de aanslagen dus, het safehouse in de Kazernenlaan in Etterbeek met zijn broer leeggehaald. De jongste van de twee Farisi's die op het proces terechtstaan, moet op dat moment geweten hebben dat de broers-El Bakraoui, die allebei verbleven in het safehouse dat door zijn broer onderverhuurd werd, gezocht werden in een terroristische context. Dat las federaal procureur Paule Somers voor uit de akte van beschuldiging.
Ibrahim Farisi werd opgepakt op 9 april 2016, samen met zijn broer, in de buurt van de studio, nadat daar net een huiszoeking had plaatsgevonden. Toen de politie het safehouse binnenviel, was dat volledig leeg. Uit videobeelden viel op te maken dat Ibrahim Farisi op 23 maart 2016 zijn broer Smail hielp met het leegmaken van het appartement van waaruit Khalid El Bakraoui en Osama Krayem de ochtend ervoor vertrokken waren om de aanslag te plegen in metrostation Maalbeek. Dat is na de aanslagen, maar voor de arrestatie van Krayem en medebeschuldigde Mohamed Abrini, zo las de federale procureur voor uit de akte van beschuldiging.
De procureur las dat "de situatie" binnen de familie-Farisi besproken werd vóór de verhuis. "Familiale solidariteit lijkt een belangrijke rol gespeeld te hebben in hoe de zaken verlopen zijn", zei de procureur. Uit verklaringen van de vriendin van Smail Farisi blijkt dat "de gehele familie" op de hoogte was. Het was pas op 9 april, toen de studio op tv was, dat de twee broers zouden beslist hebben om zich aan te geven.Doordat het safehouse leeggehaald werd, verdwenen zo vele sporen van Khalid El Bakraoui en Osama Krayem, klonk het ook. Onder meer de rugzak van Krayem, waarin de explosieven zaten waarmee hij zich in de metro wou opblazen, kon nooit teruggevonden worden. Een keer zegt Ibrahim El Bakraoui dat de rugzak achtergelaten werd in de Peterbos-wijk in Anderlecht, een andere keer was dat bij hulporganisatie Islamic Relief.
Op de bewakingsbeelden die de politie analyseerde van het appartement in Etterbeek viel de politie op dat Ibrahim Farisi gedurende een tiental minuten één latex handschoen aan heeft als hij een rugzak die gelijkt op die van Krayem, uit het appartement haalt. Zelf ontkent de beschuldigde dat hij zo wou vermijden dat hij sporen zou nalaten. Daarnaast was de politie geïntrigeerd door het feit dat Ibrahim Farisi via een phoneshop een taxi inhuurde voor de verhuis, in plaats van zijn eigen telefoonnummer te gebruiken.
Ibrahim Farisi, die net als zijn broer als een vrij man verschijnt op het proces, woonde in september 2015 een tiental dagen in de studio in Etterbeek, maar vertrok daaruit weer op vraag van zijn broer. Hij ontkent dat hij de El Bakraoui's, noch andere sleutelfiguren, zoals Krayem, ooit ontmoet heeft. -
Zitting hervat na tussenkomst stafhouder
De zitting is hervat na tussenkomst van de stafhouder. Bij aanvang van de zitting bleek dat beschuldigden Salah Abdeslam en Bilal El Makhoukhi hun overbrenging vanuit de gevangenis geweigerd hadden. Voorzitster Laurence Massart gaf vervolgens een procedurele uitleg aan de jury waarom de beschuldigden verplicht worden overgebracht. Maar ze weigerde nadien het woord te geven aan de advocaten van de verdediging en aan beschuldigde Mohamed Abrini, die wou uitleggen waarom hij en de vier anderen in de beschuldigdenbox de zaal wilden verlaten.
Nicolas Cohen, advocaat van El Makhoukhi, gaf vervolgens aan niet op de hoogte te zijn van de reden van de weigering van zijn cliënt, en zei in die omstandigheden zijn cliënt niet te kunnen verdedigen. De voorzitster van het hof onderbrak ook hem, schorste de zitting, en riep de stafhouder erbij. Bij de hervatting van de zitting, iets voor de middag, bleek dat er een oplossing was en dat Cohen zijn cliënt alsnog kon verdedigen.
De voorzitster zei aan de jury dat de advocaten van de verdediging ook een ontmoeting met haar en de stafhouder hadden gevraagd, omdat ze het woord niet aan Abrini had gegeven. De voorzitster beaamde dat het zijn recht is om uiteen te zetten waarom hij in de box weigert plaats te nemen. Maar ze legde uit dat het om een "kwestie van timing" ging: ze meende dat de verdediging voldoende tijd zou krijgen om na het afronden van de akte van beschuldiging hun opmerkingen te geven, "omwille van de coherentie". De voorzitster gaf alvast aan dat Delphine Paci, de advocate van Abdeslam, een uitleg had en enkele "nuances" had toe te voegen.Het Openbaar Ministerie ging vervolgens voort met de akte van beschuldiging, waarvan er nog enkele tientallen pagina's voorgelezen moeten worden. -
Farisi weet niet wat er is gebeurd met de rugzak van Krayem
De federale procureurs zijn begonnen aan de voorlezing van het laatste deel van de akte van beschuldiging, te beginnen in het midden van het hoofdstuk over Smail Farisi. Daarin staat te lezen dat Smail Farisi niet weet wat er is gebeurd met de rugzak vol explosieven die Osama Krayem moest laten ontploffen in de metro, en die hij na de aanslagen leegmaakte in het appartement in de Kazernelaan in Etterbeek. Krayem keerde naar eigen zeggen terug naar het appartement, kapte de explosieven in de douche en in de WC, en liet zijn rugzak achter.
"Er was een rare rugzak, een soort die ik nog nooit gezien had, in de stijl van een trekrugzak", zei Farisi. Hij gaf aan dat hij de rugzak na de aanslagen had weggegooid, nadat hij gekeken had of er niets inzat, en dat hij niet wist dat er explosieven hadden ingezeten. Hij verklaarde ook dat hij de rugzak de dag voor de aanslagen niet had gezien.
Het was Ibrahim Farisi, de broer van Smail die na 22 maart hielp met het leegmaken van het appartement, die de rugzak samen met het andere materiaal naar zijn vader zou gebracht hebben in Anderlecht, waar de tas werd weggegooid. De vader van de Farisi's verklaarde aan de speurders dat hij onder meer een trekrugzak had zien liggen op het voetpad.
De federale procureur stelde ook dat "Smail Farisi niet geïnteresseerd lijkt in religie, politiek of Syrië". Farisi geeft zelf ook toe dat hij graag drinkt en gokt en dat hij het appartement in Etterbeek gebruikte om te slapen als hij dronken was. Uit het psychologisch onderzoek blijkt onder meer dat Farisi "een intellectueel niveau heeft dat grenst aan een mentale achterstand". -
Ibrahim Farisi wil het woord om aan te klagen dat andere beschuldigden wegblijven
Beschuldigde Ibrahim Farisi heeft aangedrongen om het woord te krijgen, ook al werd hem dat geweigerd. Farisi, die als vrij man verschijnt op het proces, wou aanklagen dat de andere beschuldigden wegblijven uit de rechtszaal. Nadat was gebleken dat beschuldigden Salah Abdeslam en Bilal El Makhoukhi weigerden om naar het Justitia-gebouw te komen, gaf voorzitster Laurence Massart een omstandige uitleg aan de jury over waarom de beschuldigden verplicht uit hun cel worden gehaald voor het proces. De advocaten van de verdediging, maar ook beschuldigde Mohamed Abrini, wilden daarna het woord, maar dat werd hen geweigerd. Na een discussie met Nicolas Cohen, de advocaat van El Makhoukhi, die zijn cliënt niet wou verdedigen zolang hij in het ongewisse bleef over de reden van zijn weigering, schorste de voorzitster zelfs de zitting en riep ze de stafhouder erbij.
In het gewoel viel ook op dat Ibrahim Farisi aandrong om het woord te krijgen. Zijn advocaat Xavier Carrette maande hem meermaals aan om te gaan zitten, omdat het moment daar niet was, maar Farisi ging daar niet op in. Hij wees naar de beschuldigden in de box en probeerde iets te zeggen, maar dat was moeilijk verstaanbaar omdat zijn microfoon uit stond. Zijn advocaat verduidelijkte achteraf dat hij wou aanklagen dat de beschuldigden, die op het punt stonden om voor de derde dag op rij allemaal de box te verlaten, wegbleven uit de zaal. "Het is zijn proces en hij wil het na al die jaren ook begrijpen en zich verdedigen", zei Carrette.
Farisi wordt ervan beschuldigd dat hij zijn broer Smail hielp bij het leegmaken van een studio die door de aanslagplegers gebruikt werd. Smail Farisi had de studio aan hen onderverhuurd. -
Zitting geschorst, stafhouder erbij geroepen
De zitting is geschorst. Voorzitster Laurence Massart riep de stafhouder erbij na discussie met Nicolas Cohen, de advocaat van beschuldigde Bilal El Makhoukhi. Die man weigerde dinsdagvoormiddag om zijn cel te verlaten en overgebracht te worden naar het Justitia-gebouw in Haren, net als medebeschuldigde Salah Abdeslam overigens. Ze hadden allebei geen medisch attest. De voorzitster legde vervolgens omstandig uit aan de jury waarom de beschuldigden in de box iedere dag verplicht overgebracht worden naar het Justitia-gebouw. Eventueel met dwang, maar zonder geweld, benadrukte ze.
De voorzitster weigerde vervolgens om beschuldigde Mohamed Abrini het woord te geven, net als de advocaten van de verdediging. Het ging volgens haar om een procedurele uitleg, en ze weigerde die te laten becommentariëren. Toen vervolgens Nicolas Cohen, de advocaat van El Makhoukhi, alsnog aandrong, schorste de voorzitter de zitting en riep ze de stafhouder erbij.
Cohen voerde aan dat hij dinsdag geen contact heeft gehad met zijn cliënt en dus niet op de hoogte is van de redenen waarom die weigert om overgebracht te worden. Volgens hem heeft El Makhoukhi een telefoon in zijn cel, maar kan hij enkel uitgaande oproepen doen, geen oproepen ontvangen. Zonder informatie kan hij zijn cliënt niet verdedigen, zei hij. -
Abdeslam en El Makhoukhi weigeren overbrenging uit gevangenis
Beschuldigden Salah Abdeslam en Bilal El Makhoukhi weigeren dinsdag om het proces over de aanslagen bij te wonen. Voorzitter Laurence Massart zei bij het begin van de zitting dat ze zich niet wilden laten overbrengen vanuit de gevangenis. Volgens Massart werd ze 's ochtends door de politie geïnformeerd dat beiden weigeren om naar het proces te komen, en dat ze geen medisch attest hebben. De voorzitster zei dat ze daarom de politie vroeg om wat "psychologie" in te zetten om hen te overtuigen, door hen erop te wijzen dat het hun proces is, "dat ze zich er kunnen verdedigen en er het woord nemen".
De voorzitster wees erop dat de politie dwang mag gebruiken om de beschuldigden uit hun cel te halen - maar geen geweld, benadrukte ze. Maar ze herinnerde ook aan het incident van vorige week, waarbij beschuldigde Ali El Haddad Asufi beweerde dat hij het slachtoffer was van politiegeweld bij zijn overbrenging. De voorzitster zei dat de politie een nieuw incident wou vermijden.
Salah Abdeslam zou overigens evenmin een medisch attest hebben voor zijn afwezigheid van maandag, toen hij volgens zijn advocaat keelpijn had. -
Advocate Abdeslam brengt dinsdag akte van verdediging
Op de agenda van de zesde procesdag over de aanslagen in Brussel en Zaventem staat de akte van verdediging van de advocate van Salah Abdeslam, Delphine Paci. Eerst moet het Openbaar Ministerie wel nog de 467 pagina's tellende akte van beschuldiging afronden, waarvan er nog 54 pagina's te gaan zijn.Het OM heeft intussen de rol belicht van acht van de tien beschuldigden. Er rest dinsdag enkel nog (voor een stuk) de rol van Smail Farisi, die een studio onderverhuurde aan de terreurcel, en die van zijn jongere broer Ibrahim, die hem hielp met het leegmaken van het safehouse. Daarna zal het OM nog een overzicht geven van relevante wettelijke bepalingen.Nadien is het aan Delphine Paci, de advocate van Abdeslam, voor haar akte van verdediging. Mogelijk is er voldoende tijd om advocaten van andere beschuldigden het woord te geven. Maar de meesten zullen daartoe komende maandag de kans krijgen. Deze woensdag en donderdag zijn er geen zittingen omdat er politiecapaciteit vrijgemaakt moet worden voor een Europese top.Het is afwachten dinsdag of er nog meer juryleden of plaatsvervangers zullen afhaken. Op dit moment zijn ze nog met 31. Aan het einde van het proces, binnen een achttal maanden, moeten er daarvan minstens twaalf overblijven. Ook maandag nog moest een plaatsvervangend jurylid verstek geven wegens ziekte. De voorzitster van het hof, Laurence Massart, gaf aan dat er daarnaast een virus rondwaart bij de magistraten van het hof en de griffiers. -
Smail Farisi handelde na de aanslagen "uit paniek"
Smail Farisi handelde naar eigen zeggen uit paniek na de aanslagen van 22 maart 2016, toen hij besefte dat hij zijn appartement verhuurd had aan terroristen. Dat staat in de akte van verdediging van het proces van de aanslagen, die wordt voorgelezen door de federale procureurs.Smail zei een klik te hebben gemaakt in zijn hoofd toen hij de foto zag van de drie kamikazes met hun kar in Zaventem. "Toen heb ik begrepen dat de broers El Bakraoui betrokken waren bij de aanslagen", zei hij. Snel nam hij de beslissing om de studio in Etterbeek leeg te maken met de hulp van zijn broer Ibrahim.Hij trok in de namiddag van 22 maart 2016 kort naar het appartement en merkte daar naar eigen zeggen niets bijzonders, enkel een "geur van muskus". Vanaf 23 maart 2016 was het appartement volledig leeg en verwisselt Farisi het slot, "omdat ik schrik had dat ze in mijn appartement zouden komen". Op beelden is te zien hoe Smail twee grote vuilniszakken naar buiten bracht.Op 25 maart 2016 belde Smail Farisi naar de huisbaas om een einde te maken aan zijn huurcontract. Hij zei depressief te zijn en met zijn vriendin te willen samenwonen. In zijn verhoren zei Smail te hebben gehandeld uit paniek na de aanslagen. "Ik ben geen terrorist, ik hou van het leven en wilde iemand zijn leven niet ontnemen, zelfs niet uit religieuze overwegingen. Ik heb misschien een fout gemaakt. Ik heb schrik gehad dat ik schuldig was, ik wist het niet."De beschrijving van de verhuis van het appartement zorgde voor wat commotie in de zaal, toen Ibrahim Farisi een correctie eiste van een datum. Voorzitter Laurence Massart én broer Smail vroegen Ibrahim om te zwijgen. -
Smail Farisi reageerde niet na nieuwsberichten over broers El Bakraoui
Smail Farisi reageerde niet nadat hij de nieuwsberichten zag over de broers El Bakraoui na de confrontatie in de Driesstraat in Vorst. Dat zei hij in verhoren, blijkt uit de akte van beschuldiging van het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 die wordt voorgelezen door de federale procureurs. Hij geloofde de berichten niet en noemde het feit dat hij niet reageerde "de slechtste beslissing uit zijn leven".Smail Farisi, die de bijnaam 'Fumier' ('mesthoop') kreeg, huurde het appartement in de Kazernenlaan in Etterbeek, vanwaar Khalid El Bakraoui en Osama Krayem op 22 maart richting metrostation Pétillon vetrokken. Het was Ali El Haddad Asufi die hem vroeg of hij geen plek kende waar hun vroegere schoolvriend Ibrahim El Bakraoui kon logeren. El Bakraoui trok in op 4 oktober 2015. Smail kwam wel nog regelmatig in het appartement: wel zeventien keer in november 2015 en bijna dagelijks in december 2015 en de eerste helft van januari 2016. Op 26 november trok Khalid El Bakraoui in de flat, op 16 maart 2016 vervoegde Osama Krayem hem. Ook El Haddad Asufi werd vaak gezien in de flat.Op 16 maart publiceerde de krant La Dernière Heure, in de nasleep van de schietpartij in Vorst een dag eerder, de foto's van Khalid en Ibrahim El Bakraoui met de titel "Zie hier de twee terroristen die paniek hebben gezaaid in Brussel" en de boodschap dat de twee gezocht worden. "Zodra dit artikel verschenen is, verandert het gedrag van Smail Farisi volledig", aldus procureur Bernard Michel. Nadat hij de eerste twee weken van maart amper in het appartement was gekomen, bracht hij er op 17 maart de nacht door en kwam hij er nadien dagelijks. Op 17 maart schijft La Dernière Heure dat het appartement in Vorst gehuurd werd door een van de broers El Bakraoui, op 18 maart worden Salah Abdeslam en Sofien Ayari opgepakt.Op de vraag waarom Farisi niet reageerde op de nieuwsberichten, antwoordde hij dat dat "de slechtste beslissing was die ik in mijn leven genomen heb". Hij verklaarde dat Khalid El Bakraoui hem zei dat hij en zijn broer criminelen zijn en dat men hen die zaken in hun schoenen wilde schuiven en dat hij hem geloofde. "Ik heb tegen mezelf gezegd dat het onmogelijk was dat zij het waren, ik heb schrik gekregen." Farisi verklaarde dat hij Khalid gevraagd had om te vertrekken en dat die zei dat hij zijn mond moest houden en dat ze tegen 21 of 22 maart weg zouden zijn."Ik ben verraden. Men heeft men dit etiket van terrorist en moordenaar opgeplakt", zei Farisi ook. Hij zei ook dat niets in het appartement deed denken aan terroristische activiteiten en dat hij daar met de broers-El Bakraoui nooit had over gepraat. -
Psychiaters zien bij Hervé Bayingana weinig tekenen van radicalisering
De gerechtspsychiaters die Hervé Bayingana Muhirwa onderzocht hebben, zien bij hem weinig tekenen van radicalisering. Ook zijn familie en kennissen beschouwen hem niet als geradicaliseerd, dat blijkt uit de akte van beschuldiging.
Bayingana Muhirwa werd geboren in een katholieke familie en werd katholiek opgevoerd, maar bekeerde zich in 2011 tot de islam. Naar eigen zeggen raakte hij geïnteresseerd door enkele documentaires en zag hij, na het lezen van de koran, in hoe de islam de voortzetting is van het christendom en andere monotheïstische godsdiensten.
Hij kende wel geradicaliseerde mensen, en mensen die naar Syrië vertrokken, en interesseerde zich voor IS maar deelde naar eigen zeggen hun ideeën niet. Ook de aanslagen in Parijs en Brussel keurde hij af, en hij was geschokt dat hij daders kende, klonk het in zijn verklaringen. Hij zou door Najim Laachraoui om de tuin geleid zijn.
De gerechtspsychiaters zien bij hem inderdaad geen tekenen van radicalisering, maar wel een stereotiep religieus discours, waarin hij meer dan nadruk legt op de groepssolidariteit.
Ook zijn familieleden, die zich niet bekeerd hebben, vonden niet dat Hervé Bayingana Muhirwa geradicaliseerd is. Hij gedroeg zich tegenover hen niet anders, vierde nog steeds mee Kerstmis en andere katholieke feesten, en zag er geen graten in om de echtgenote van zijn broer met een kus te begroeten. -
Proces wordt niet geschorst
Het proces over de aanslagen in Brussel en Zaventem gaat dinsdag gewoon door. Dat zei voorzitster Laurence Massart maandagnamiddag, bij de hervatting van de vijfde procesdag na de middagpauze.
Maandagvoormiddag had de voorzitster aangegeven dat er een virus de ronde doet bij de magistraten van het hof en de griffie. Ook haakte opnieuw een plaatsvervangend jurylid af wegens ziekte. De voorzitster kondigde daarom aan dat ze 's middags "de troepen zou schouwen" om te bepalen of het niet wijselijk zou zijn om het proces tot komende maandag te schorsen. Ze wou zo vermijden dat er nog meer juryleden zouden moeten verstek geven voor de rest van het proces. Sowieso zijn er deze week, omwille van een Europese top en het grote aantal politieagenten dat daarvoor vereist is, slechts twee zittingen gepland.
Maar een schorsing is dus niet nodig, zei Massart bij het hervatten van de zitting maandagmiddag. "Alles ging goed met de juryleden. Alleen de magistraten hebben blijkbaar last", zei de voorzitster, die daarom de zitting dinsdag toch laat doorgaan.
De voorzitster deelde vervolgens een aangepaste agenda mee voor de komende dagen. Bedoeling is dat dinsdag het voorlezen van de akte van beschuldiging afgerond wordt, gevolgd door de akte van verdediging van beschuldigde Salah Abdeslam. Maandag zet het openbaar ministerie het onderwerp van beschuldiging uiteen. Daarna krijgen alle advocaten op het woord, op die van Abdeslam na, de enige met een akte van verdediging. Dinsdag staan vervolgens de burgerlijke partijstellingen voorlopig op het programma. Woensdag tot slot moeten de ondervragingen van de beschuldigden starten. -
Osama Krayem en Mohamed Abrini doken tweemaal onder bij Hervé Bayingana Muhirwa
Zowel na de schietpartij in de Driesstraat in Vorst, op 15 maart 2016, als na de aanslagen van 22 maart 2016, zijn Osama Krayem en Mohamed Abrini ondergedoken bij Hervé Bayingana Muhirwa. Dat blijkt uit de elementen van het dossier en de verklaringen van de betrokken, zo staat te lezen in de akte van beschuldiging die federaal magistraten Paule Somers en Bernard Michel voorlezen. Bayingana Muhirwa blijft er wel bij dat hij niet op voorhand wist wat er beraamd werd.
Hervé Bayingana Muhirwa was een vriend van Bilal El Makhoukhi en kende ook Najim Laachraoui. Die laatste ontmoette hij naar eigen zeggen per toeval opnieuw rond 15 februari 2016, op een moment dat Laachraoui al gezocht werd voor de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs.
Op 15 maart 2016 zou Laachraoui dan plots aan Bayingana Muhirwa's woning in de Tivolistraat in Brussel zijn opgedoken met Krayem en Abrini, met de vraag hen onderdak te bieden, aldus Bayingana Muhirwa. Volgens Krayem en Abrini was Bayingana Muhirwa hen echter met de wagen komen halen in de Max Roosstraat, een element dat ook lijkt bevestigd te worden door het telefonieonderzoek. Bayingana Muhirwa's DNA werd ook teruggevonden op een wattenstaafje in de Max Roosstraat.
Krayem bleef slechts één nacht in de Tivolistraat en keerde al op 16 maart terug naar de Max Roosstraat. Volgens Krayem bracht Bayingana Muhirwa hem terug, die laatste ontkent dat. Bayingana Muhirwa gaf wel toe dat hij Abrini op 21 maart afzette aan het station van Schaarbeek.
Op 22 maart, na de aanslagen, doken zowel Abrini als Krayem opnieuw onder bij Hervé Bayingana Muhirwa. Die verklaarde dat hij pas toen de link legde tussen Najim Laachraoui en de aanslagen, en zodanig in paniek was dat hij enkel kon hopen dat Krayem en Abrini snel zouden vertrekken.
In een teruggevonden audioboodschap van Najim Laachraoui maakt die laatste echter melding van een nieuwe "broeder", "Amine" genaamd, die trouw zou hebben gezworen aan IS en de terreurcel zou helpen. Volgens Krayem en Abrini kenden zij Bayingana Muhirwa als 'Amine', maar Bayingana Muhirwa zelf betwistte dat hij die 'Amine' zou zijn of IS trouw zou hebben gezworen. -
Akte van beschuldiging wordt verder voorgelezen, opnieuw zonder beschuldigden in box
Federale procureurs Bernard Michel en Paule Somers gaan maandag voort met de voorlezing van de akte van beschuldiging van het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. In de box zitten opnieuw geen beschuldigden en er is ook weer een jurylid minder.Het einde van de voorlezing van de 467 bladzijden tellende akte van beschuldiging komt stilaan in zicht, met nog ruim 100 bladzijden te gaan. -
Hervé Bayingana Muhirwa, bekeerling en Rode Kruis-medewerker
Hervé Bayingana Muhirwa kende een opmerkelijk levensparcours, zo blijkt uit de akte van beschuldiging. Geboren in Rwanda, gevlucht naar Oeganda en vervolgens naar België, waar hij zich na een vlotte schoolcarrière in 2011 tot de islam bekeerde en radicaliseerde, om tenslotte aan de slag te gaan in een opvangcentrum voor vluchtelingen van het Rode Kruis. Volgens hem vluchtte zijn familie na de dood van de vader en al voor de start van de genocide naar Oeganda, maar volgens zijn oudere broer maakte de familie die genocide wel degelijk mee.
Zijn moeder kreeg in 1997 politiek asiel in België en werd een jaar later gevolgd door haar kinderen. De jonge Hervé kende hier een normale schoolloopbaan, maar bekeerde zich in 2011 tot de islam en begon vanaf dan te radicaliseren. Hij was al bevriend met Bilal El Makhoukhi en leerde Najim Laachraoui kennen, en begon zich steeds meer te verdiepen in jihadistische propaganda, onder meer van Islamitische Staat.Hij werkte een tijdlang in een kledingwinkel, en deed wat interimarbeid, tot zijn oom hem in januari 2016 een job bezorgde als nachtverantwoordelijke in een opvangcentrum voor asielzoekers van het Rode Kruis. Die job beviel hem wel, maar op 9 april 2016 werd hij opgepakt, omdat hij zowel voor als na de aanslagen onderdak zou verleend hebben aan Mohamed Abrini en Osama Krayem.